Xarici investorlarla işləməkdə geniş təcrübəyə malik hüquq firması olaraq, biz yeni bir bazarda şirkət qeydiyyatı zamanı aydın rəhbərliyin nə qədər vacib olduğunu yaxşı anlayırıq. Azərbaycan biznes qurmaq və ya mövcud fəaliyyəti genişləndirmək üçün əla şərait yaradır. Dünya Bankının “Doing Business” hesabatında dünyada 9-cu yerdə qərarlaşan Azərbaycan sahibkarlar üçün cəlbedici istiqamətlərdən biridir.
Azərbaycanda şirkət qeydiyyatı müəyyən hüquqi və normativ prosedurlara əməl olunmasını tələb edir. Bu bələdçi Azərbaycan Respublikasında şirkət qeydiyyatı prosesinə dair əhatəli icmalı təqdim edir. Burada Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət (MMC) ilə yanaşı, Səhmdar Cəmiyyətin (ASC) qeydiyyatı da daxil olmaqla şirkət təsis etmə addımlarını ətraflı şəkildə izah edəcəyik. Bu istiqamətləri izləməklə siz biznesinizi səmərəli şəkildə qura bilərsiniz.
İstər şirkət təsisi, istər biznes qeydiyyatı, istərsə də Azərbaycanda şirkət yaratmaq barədə düşünürsünüzsə, biz sizə problemsiz və şəffaf proses təmin edirik. Azərbaycanda şirkət qeydiyyatı üzrə təcrübəmiz bizə mümkün çətinliklərdə sizə yol göstərməyə və bu dinamik bazarda əsaslı qərarlar verməyinizə kömək etməyə imkan verir.
Azərbaycanda şirkətlərin hüquqi formaları
Azərbaycanda şirkət qeydiyyatı və biznes qurmanın əsas mərhələsi uyğun hüquqi şəxsin formasını seçməkdir. Azərbaycanın hüquqi çərçivəsi bir neçə variant təqdim edir və hər biri xüsusi qaydalarla tənzimlənir:
Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət (MMC)
Bu, xarici investorlar arasında ən çox üstünlük verilən variantlardan biridir. Çünki çevik quruluşu var və iştirakçılara yalnız qoyduqları pay çərçivəsində məsuliyyət yaradır. Azərbaycanda MMC üçün adətən minimum nizamnamə kapitalı tələbi yoxdur, bu da onu müxtəlif miqyaslı bizneslər üçün əlçatan seçimə çevirir.
Səhmdar Cəmiyyətlər (ASC)
İnvestorlar Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) və ya Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti (QSC) arasında seçim edə bilərlər. Əsas fərq səhmlərin dövriyyəsi və kapital tələblərindədir. QSC üçün minimum nizamnamə kapitalı 2,000 AZN, ASC üçün isə 4,000 AZN təşkil edir. ASC-lər adətən səhmlərin ictimai və ya xüsusi satışları vasitəsilə kapital cəlb etməyi planlaşdıran iri müəssisələr üçün daha münasibdir.
Filiallar və Nümayəndəliklər
Xarici şirkətlər Azərbaycanda filial və ya nümayəndəlik də aça bilərlər. Filiallara kommersiya fəaliyyəti ilə məşğul olmağa icazə verilir, nümayəndəliklər isə yalnız qeyri-kommersiya funksiyalarını, məsələn, biznes təmsilçiliyini həyata keçirə bilirlər. Filial və nümayəndəlik arasında seçim şirkətinizin konkret fəaliyyət ehtiyaclarına əsaslanmalıdır.
Azərbaycanda şirkət qeydiyyatının həyata keçirilməsi prosesi
ADDIM 1: Hüquqi formanın və şirkət adının seçilməsi
Şirkətin hüquqi forması seçilməlidir, məsələn, MMC, ASC, filial və ya nümayəndəlik. Daha sonra seçilən şirkət adının uyğunluğu və mövcudluğu Azərbaycandakı şirkət axtarış və reyestr sistemi vasitəsilə yoxlanılmalıdır.
ADDIM 2: Zəruri sənədlərin hazırlanması və leqallaşdırılması
Qeydiyyat üçün tələb olunan sənədlər düzgün formada toplanmalı və hazırlanmalıdır. Əgər sənədlər xarici ölkədən təqdim edilirsə, onların apostil yolu ilə leqallaşdırılması və ya notarial qaydada Azərbaycan dilində təsdiqlənməsi vacibdir.
ADDIM 3: Sənədlərin Dövlət Vergi Xidmətinə təqdim edilməsi
Hazırlanmış sənədlər Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinə təqdim olunmalıdır. Sənədlər onlayn, şəxsən və ya rəsmi nümayəndə vasitəsilə təqdim edilə bilər. Qeydiyyat prosesi adətən 2–3 iş günü çəkir.
ADDIM 4: Şirkət qeydiyyatı sənədlərinin alınması
Qeydiyyat tamamlandıqdan sonra şirkətə aşağıdakı rəsmi sənədlər təqdim olunur:
-
VÖEN (Vergi Ödəyicisinin Eyniləşdirmə Nömrəsi)
-
Qeydiyyat Şəhadətnaməsi
-
Şirkət Nizamnaməsi
Bu sənədlər şirkətin hüquqi şəxs kimi fəaliyyətə başlaması üçün əsasdır.
ADDIM 5: ASAN İmza (Elektron İmza) almaq
Şirkətin qanuni nümayəndəsi ASAN xidmət mərkəzinə müraciət edərək ASAN İmza elektron rəqəmsal imza sertifikatı əldə etməlidir. Bu imza dövlət orqanları ilə onlayn ünsiyyət və rəsmi əməliyyatların icrası üçün vacibdir.
ADDIM 6: Korporativ bank hesabının açılması və fəaliyyətə başlama
Şirkətin bank hesabı açılmalı və nizamnamə kapitalı həmin hesaba köçürülməlidir. Bundan sonra biznes fəaliyyətinə başlanıla bilər. Əgər işçilər işə qəbul ediləcəksə, onların sosial sığorta qeydiyyatı aparılmalı və lazım olan lisenziya və icazələr alınmalıdır.
Azərbaycanda şirkət qeydiyyatı üçün lisenziya tələb olunan fəaliyyət növləri
Azərbaycanda şirkət qeydiyyatı və hüquqi şəxsin təsisində əsas amillərdən biri seçilmiş fəaliyyət növünün lisenziya və ya icazə tələb edib-etmədiyini müəyyən etməkdir.
Rəsmi fəaliyyətə başlamazdan əvvəl aşağıdakı sahələr üzrə müvafiq lisenziya və ya icazələrin alınması məcburidir. Əks halda, belə fəaliyyətlə məşğul olmaq qəti qadağandır və hüquqi məsuliyyətə səbəb ola bilər.
Lisenziya tələb edən fəaliyyət sahələrinin siyahısı
(dövlət təhlükəsizliyi ilə bağlı hallar istisna olmaqla)
-
Tullantıların idarə olunması – zəhərli, radioaktiv və təhlükəli tullantıların utilizasiyası, zərərsizləşdirilməsi, saxlanması və daşınması.
-
Səhiyyə və əczaçılıq – özəl tibbi fəaliyyət, dərmanların istehsalı, topdansatışı və pərakəndə satışı, prekursorların istehsalı və dövriyyəsi.
-
Təhsil – bütün məktəbəqədər, ümumi, peşə, orta ixtisas, ali və əlavə təhsil müəssisələri (dövlət müəssisələri istisna olmaqla), eləcə də dini təhsil müəssisələri.
-
Telekommunikasiya və poçt xidmətləri – naqilli telefon, IP-telefon, yerli və beynəlxalq telekommunikasiya kanalları, məlumat ötürülməsi, kuryer xidmətləri.
-
Qaz qurğuları və təhlükəli avadanlıqlar – qaz qurğularının quraşdırılması və istismarı, liftlərin, attraksionların və qaldırıcı qurğuların quraşdırılması və təmiri, texniki diaqnostika.
-
Yanğın təhlükəsizliyi – yanğından mühafizə xidmətləri, yanğınsöndürmə avadanlıqlarının və sistemlərinin istehsalı, quraşdırılması, texniki xidməti və təmiri.
-
Tikinti – binalar və qurğular üzrə mühəndis axtarışları, layihələndirmə və tikinti işləri (icazə tələb olunan hallarda).
-
Baytarlıq və kənd təsərrüfatı – özəl baytarlıq fəaliyyəti, baytarlıq preparatlarının istehsalı və satışı, bitki mühafizə vasitələrinin və aqrokimyəvi maddələrin istehsalı və idxalı.
-
Digər – özəl ov təsərrüfatlarının yaradılması, yabanı dərman bitkilərindən xammal toplanması, möhür və ştampların istehsalı.
Şirkət qeydiyyatı prosesində xarici vətəndaşlar üçün miqrasiya məsələləri
Azərbaycanda biznes qurmaq istəyən xarici vətəndaşlar miqrasiya qanunvericiliyini də nəzərə almalıdırlar. Hüquqi şəxsdə tutduğunuz vəzifədən asılı olaraq siz müvəqqəti yaşama icazəsi ala bilərsiniz. Aşağıdakı hallarda belə icazənin alınması mümkündür:
-
Əgər siz Azərbaycanda xarici hüquqi şəxsin filialının və ya nümayəndəliyinin rəhbəri və ya rəhbərin müavini təyin olunmusunuzsa, müvəqqəti yaşama icazəsi almaq hüququnuz var.
-
Əgər siz Azərbaycanda qeydiyyata alınmış hüquqi şəxsin rəhbərisinizsə və şirkətin ödənilmiş nizamnamə kapitalı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş həddə uyğundursa, həmçinin təsisçilərdən azı biri xarici fiziki və ya hüquqi şəxsdirsə, sizə yaşayış icazəsi verilə bilər. Eyni hal şirkətdə ən azı 51% paya sahib olan şəxslərə də şamil olunur.
Bundan əlavə, Azərbaycanda muzdlu əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaq üçün yaşayış icazəsindən əlavə iş icazəsi də tələb olunur. Xarici vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslər bu icazəni onları işə götürən müəssisə vasitəsilə almalıdırlar (istər yerli, istərsə də xarici şirkət olsun). İş icazəsinin alınması miqrasiya qanunvericiliyinə əsasən müvəqqəti yaşama icazəsi almaq üçün də əsas hesab olunur.
Lakin bəzi kateqoriyalar iş icazəsi almaq tələbindən azaddır. Bunlara daxildir:
-
Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xarici hüquqi şəxslərin filial və nümayəndəliklərinin rəhbərləri və onların müavinləri.
-
Azərbaycanda hüquqi şəxsin təsisçiləri – əgər onlar xarici fiziki və ya hüquqi şəxslərdirsə və şirkətin azı 51%-lik payına sahibdirlərsə (müəyyən edilmiş tələblərə uyğun olduqda).
-
Ələt Azad İqtisadi Zonasında qeydiyyata alınmış hüquqi şəxslərin təsisçiləri.
-
Azərbaycandakı texnoparkların rezidenti olan hüquqi şəxslərin rəhbərləri və onların müavinləri.
Bu qaydaları başa düşmək şirkət qeydiyyatı prosesinin uğurla həyata keçirilməsi və Azərbaycan Respublikasının miqrasiya qanunvericiliyinə uyğunluq baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
