Müəssisələrin əmlak vergisinin bəyannaməsi
Əmlak vergisi üzrə hesabat dövrü təqvim ilidir. Vergisi ödəyicisi olan hüquqi şəxslər cari vergi ödəmələri kimi hər rübün ikinci ayının 15-dən gec olmayaraq əvvəlki ildəki əmlak vergisinin 20 faizi həcmində dövlət büdcəsinə vergi ödəyirlər. Əvvəlki hesabat ilində əmlak vergisi ödəyicisi olmayan və növbəti ildə bu verginin ödəyicisi olan, habelə yeni yaradılmış və əmlak vergisi ödəyicisi olan hüquqi şəxslər əmlakın əldə edildiyi rübdən sonra hər rübün ikinci ayının 15-dən gec olmayaraq həmin əmlaka görə hesablanmalı olan illik əmlak vergisi məbləğinin 20 faizi miqdarında cari vergi ödəmələri həyata keçirirlər. Cari vergi ödəmələri vergi ili üçün vergi ödəyicisindən tutulan verginin məbləğinə aid edilir.
Əmlak vergisinin ödəyicisi olan müəssisələr və fərdi sahibkarlar əmlak vergisinin illik bəyannaməsini hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq qeydiyyatda olduğu vergi orqanına verirlər.
Hüquqi şəxsin, qeyri-rezidentin daimi nümayəndəliyinin, habelə fərdi sahibkarın ləğvi hallarında 30 gün müddətində əmlak vergisi bəyannaməsini vergi orqanına təqdim etməlidir. Bu müddətin başlanma tarixi:
- fərdi sahibkar vergi uçotundan çıxarılma barədə ərizənin verildiyi;
- digər hallarda isə ləğvetmə balansını qeydiyyat orqanına təqdim etdiyi tarixdən hesablanır.
Həmin vaxtadək illik əmlak vergisi üzrə son hesablama aparmaqla (cari ödəmələr nəzərə alınmaqla) müəssisələr və fərdi sahibkarlar əmlak vergisini dövlət büdcəsinə ödəyirlər.
Fiziki şəxslərin əmlak vergisi üzrə bəyannamə verirmi?
Fiziki şəxslər əmlak vergisi üzrə bəyannamə təqdim etmirlər. Vergi Məcəlləsinin 197.1.1 maddəsi ilə müəyyən edilmiş vergitutma obyektləri üzrə vergi ödəyən fiziki şəxslər cari il üçün illik əmlak vergisinin məbləğini bərabər hissələrlə – həmin il avqustun 15-dək və noyabrın 15-dək yerli (bələdiyyə) büdcəsinə ödəyirlər. Bələdiyyələr verginin ödənilməsi barədə tədiyyə bildirişini vergi ödəyicilərinə avqustun 1-dən gec olmayaraq verməlidirlər.
Əmlak vergisi əmlakın əvvəlki sahibi tərəfindən ödənilmədiyi hallarda, vergi müəyyən edilmiş ödəmə vaxtında həmin əmlakın sahibi tərəfindən ödənilir.
Əmlak vergisi bəyannaməsi necə təqdim olunur
Vergi bəyannamələri kağız yaxud elektron daşıyıcıda təqdim olun bilər. Kağız daşıyıcıda vergi bəyannamələrinin formasını buradan yükləmək olar. Elektron daşıyıcıda əmlak vergisi bəyannaməsinin doldurulma qaydası ilə DVX-nin hazırladığı videodan ətraflı məlumat almaq mümkündür.
Fəaliyyəti müvəqqəti dayandırılmış müəssisədə əmlak vergisi bəyannaməsi necə verilir?
Belə bir situasiyanı araşdıraq: 5 il müddətinə fəaliyyətini müvəqqəti dayandırmış müəssisənin balansında avadanlıq qalıb. Vergi qanunvericiliyi həmin müəssisənin əmlak vergisi bəyannaməsinin təqdim olunması tələb olunur. Əgər müəssisədə çalışan yoxdursa bu hesabatları kim təqdim etməlidir? Olmaz ki, Dövlət Vergi Xidməti avtomatik olaraq, həmin əmlak üzrə vergini hesablasın və müəssisənin şəxsi vərəqəsində sadəcə yaranan borc göstərilsin?
| Cavab: Vergi Məcəlləsinin 16.4-cü maddəsinin müddəalarına əsasən sahibkarlıq fəaliyyətini və ya digər vergi tutulan əməliyyatlarını müvəqqəti dayandıraraq arayış təqdim edən vergi ödəyicilərinin əmlakı və (və ya) torpağı olduqda əmlak və (və ya) torpaq vergisinin hesabatları bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş qaydada və müddətlərdə vergi orqanına təqdim edilir. Fiziki və hüquqi şəxslərin əmlak vergisinin hesablanması Vergi Məcəlləsinin 198-ci, 200-cu, 201-ci maddələri, torpaq vergisinin hesablanması isə Vergi Məcəlləsinin 206-cı və 208-ci maddələrinə uyğun həyata keçirilir. Vergi ödəyicisi tərəfindən əmlak vergisi hesabatı vaxtında vergi ödəyicisi tərəfindən vergi orqanına əvvəlki hesabat dövrləri üçün təqdim edilmiş vergi bəyannamələri və digər əlaqəli məlumatlara əsasən vergini hesablamaq hüququ vardır. Hüquqi şəxsin səlahiyyətli nümayəndəsi bəyannamələrin vergi orqanına təqdim edilməsi zamanı köməkliyin göstərilməsi üçün vergi ödəyicilərinə xidmət mərkəzlərinə müraciət edilə bilər (mənbə: taxes.gov.az). |
Yenidən qiymətləndirmə zamanı yaranan fərq bəyannamədə necə əks etdirilir?
Başqa bir situasiya yenidən qiymətləndirmə zamanı yaranan müsbət fərqin əmlak vergisi bəyannaməsində əks etdirilməsi ilə bağlıdır. Belə bir hala baxaq.
Firmada əsas vəsaitlərin yenidən qiymətləndirilməsi nəticəsində qalıq dəyəri aşağıdakı kimi olub:
- əvvəlki – 100000 manat;
- sonra – 120000 manat;
- müsbət fərq – 20000 manat.
Vergi Məcəlləsinə əsasən yenidən qiymətləndirmədən yaranan müsbət fərq məbləği əmlak vergisinə cəlb olunmur. Əmlak vergisi bəyannaməsinin azadolmalar üçün əlavələrində yenidən qiymətləndirilmədən yaranan müsbət fərqin əks etdirilməsi yoxdur. Yenidən qiymətləndirmədən sonrakı dəyəri bəyannamənin vergi hesablama hissəsində – “azad olma”da göstərilsə də əlavələrdə uyğun maddənin əks etdirilməsi olmadığı üçün vergi orqanı kameral qaydada hesablama edir. Bu problemi aradan necə qaldırılmalıdır?
| Cavab: Müəssisənin əmlakının vergi tutulan dəyərinin müəyyən edilməsi qaydası Vergi Məcəlləsinin 202-ci maddəsi ilə tənzimlənir. Əmlak vergisinin məqsədləri üçün müəssisənin əmlakının orta illik qalıq dəyəri hesablanarkən əsas vəsaitlərin (vəsaitin) yenidən qiymətləndirilməsindən yaranan artım (yenidən qiymətləndirilmə nəticəsində yaranan müsbət fərq) nəzərə alınmır. Beləliklə, əsas vəsaitlərin yenidən qiymətləndirilməsi nəticəsində yaranan müsbət fərq əmlak vergisindən azadolma şəklində müəyyənləşdirilmədiyindən əmlak vergisi bəyannaməsinin Əlavəsində – “Vergidən azad olunan əmlakın dəyəri haqqında məlumat” hissəsində əks etdirilməsinə zərurət yoxdur (mənbə: taxes.gov.az). |
Yaşayiş və qeyri-yaşayiş sahələrinin satişindan tutulan vergilər
Əmlakla bağlı digər məqam yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrinin təqdim edilməsi ilə bağlıdır. Düzdür, bu əmlak vergisi ilə bağlı deyil, notariusların əməliyyatlarına aiddir. Belə əməliyyatlar zamanı müqavilələri təsdiq edən notariuslar sadələşdirilmiş vergini hesablayaraq 1 (bir) bank günü ərzində dövlət büdcəsinə ödəməli və hesabat ayından sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq bəyannaməni vergi orqanına təqdim etməlidirlər.
