Yol vergisinin hesablanması və tutulması

posted in: Xəbər | 0
birbank biznes

Yol vergisinin hesablanması vergitutma bazasına yol vergisi üzrə vergi dərəcəsi tətbiq edilməklə aparılır. Yol vergisinin hesablanması, tutlması və dövlət büdcəsinə ödənilməsi vergi və gömrük orqanları, habelə vergi ödəyicisinin özü tərəfindən həyata keçirilə builər. Hesablamalar zamanı ilk növbətə yol vergisinin vergitutma obyekti düzgün müəyyən edilməlidir. Yol vergisinin tutulması AR Vergi Məcəlləsinin 212-ci maddəsi ilə tənzimlənir.

Avtonəqliyyat sahiblərində yol vergisinin hesablanması qaydası

Bildiyimiz kimi, respublikamızın sərhədlərini keçən qeyri-rezident avtonəqliyyat sahibləri, həmçinin tespublika ərazisində benzin, dizel yanacağı, maye qas istehsalı ilə məşğul olan yaxud idxal edən şəxslər yol vergisi ödəyicisidir. Bəs bu zaman yol vergisi nece hesablanır?

Ölkəmizdə avtonəqliyyat vasitələrinin dövlət qeydiyyatını AR Daxili İşlər Nazirliyi aparır. DİN rüb bitəndən sonra növbəti ayın 20-sindən gec olmayaraq ölkədə yeni qeydiyyatdan keçmiş, həmçinin qeydiyyatı ləğv edilmiş (qeydiyyatdan çıxarılma) avtonəqliyyat vasitələri haqqında informasiyanı lazımi formada Dövlət Vergi Xidmətinə təqdim edir.

Digər ölkələrdə qeydiyyata alınmış avtomobillər Azərbaycana giriş edərkən, gömrük sərhəd buraxılış məntəqələri yaxud gömrük rəsmiləşdirilməsinin keçirildiyi yerlərdə gömrük qrumları onlardan yol vergisinin tutulması üçün uyğun prosedoru həyata keçirir. Yol vergisinin hesablanması zamanı Vergi Məcəlləsinin 211.1.1-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş vergi dərəcələri əsas götürülür və  bir bank günündə büdcəyə ödənilir.

Nümunə 1: Nümunə 1: Türkiyə vətəndaşına məxsus oturacaq yerləri 45 olan avtobus ölkəyə girmiş və 25 günlük qalacağını bildirmişdir. Yol vergisinin hesablanması qaydasına uyğun olaraq vergi məbləği 175 ABŞ dolları təşkil edəcəkdir.

Əgər yol vergisinə cəlb olunma AR gömrük ərazisindən çıxarkən baş verərsə, gömrük sərhəd buraxılış məntəqələrində gömrük orqanları sözügedən vergini tutur, yuxarıda qeyd etdiyimiz qaydada bir bank günü müddətində büdcəyə ödəyir. Ölkəni çıxarkən yenidən yol vergisinin tutulması o zaman ola bilər ki, vergi ödəyicisi daxil olarkən qeyd etdiyi müddətdən artıq müddətə ölkəmizdə qalmış olsun.

Ölkə ərazisində müddətdən çox qaldıqda yol vergisinin hesablanması

Ölkə ərazisində bəyan edilən müddətdən daha çox qalan vergi ösdəyicisi üçün ölkəni tərk edərkən yol vergisi nece hesablanir? Bu zaman VM-in  211.1.1.4 maddəsini tətbiq etməklə ödəniləcək məbləğ aşağıdakı ardıcıllıqla hesablanır:

  • daxil olma zamanı ödənməli vergi qnunvericiliyə uyğun müəyyən edilir;
  • faktiki ödənmiş yol vergisi hesablanmış məbləğdən çıxılır.

Nümunə 2:Tutaq ki, yuxarıdakı numənədə qeyd edilən şəxs avtomobili ilə ölkəmizdən çıxanda müəyyən edilmişdir ki, onun qalma müddəti 50 günolmuşdur. Yol vergisinin hesablanması qaydasını tətbiq edərək, ondan tutulacaq əlavə məbləği müəyyən edək.

Türkiyə vətəndaşının bəyana etdiyi Azərbaycanda qalacağı 25 gün üçün ölkə ərazisinə daxil olan zaman 175 ABŞ dolları məbləğində yol vergisini gömrük orqanları tutub, dövlət büdcəsinə ödəmişdirlər. Ancaq Azərbaycanı tərk edərkən ölkədə qalma müddəti daha çox olduğu üçün 325 (500-175) ABŞ dolları yol vergisini gömrük işçiləri tutub (VM, maddə 211.1.1), bir bank günü ərzində dövlət büdcəsinə keçirir.

Yol vergisinin hesablanması qaudalarını əks etdirən başqa bir nümunəyə baxaq.

Nümunə 3:  Türkiyə firmasına məxsus mühərrikin həcmi 3.000 kub sm həcmli mühərrikə sahib minik maşını, 35 oturacaq yerli avtobus və 4 oxlu yük avtomobili AR-na daxil olarkən onların respublika əraisində bir il qalacağı bəyan edilmişdir. Lakin həmin avtomobillər AR ərazisindən çıxarkən müəyyən edilmişdir ki, onların ölkəmizin ərazisində qalma müddəti bir il 20 gün olmuşdur. Həmin avtomobillərə yol vergisinin hesablanması qaydasını tətbiq edərək vergini hesablayaq:

Türkiyə firmasının bəyan etdiyi AR ərazisində qalınacaq bir ilə görə mühərrikin həcmi 3000 kub santimetrədək olan minik avtomobilinə 80,  35 yerlik avtobus üçün 1750,  4 oxlu yük avtomobil üçün 2800 ABŞ dolları olmaqla, cəmi 80 + 1750 + 2800 = 4630 ABŞdolları məbləğində yol vergisini AR-na keçərkəm ödəmişdir.

Ölkəmizdə faktiki qaldığı müddətə (bir il 20 gün) görə hesablamaları aparaq:

1. Mühərrikinin həcmi 3000 kub santimetrədək olan minik avtomobilinə görə, VM 211.1.1.1-ci maddəsində verilmiş cədvələ əsasən – 80 + 20*0,6 = 92 ABŞ dolları;

2. 35 oturacaq yerli avtobus üçün məcəllənin 211.1.1.2-ci maddəsində verilmiş cədvələ əsasən 1750 + 20*20 = 2150 ABŞdolları;

3. 4 oxlu yük avtomobilə görə VM-nin 211.1.1.3-cü maddəsində verilmiş cədvələ əsasən 2800 + 20*30 = 3400 ABŞdolları

                             Cəmi: 5642 ABŞ dolları

Ödənilməli olan yol vergisi:  5642 – 4630 = 1012 ABŞ dolları.

Yanacaq istehsalçıları üçün yol vergisinin hesablanması qaydası

Respublikamızda benzin (burada avtomobil üçün nəzərdə tutulur), maye qaz, dizel yanacağı istehsal edən şəxslər üzrə yol vergisinin hesablanması dövrü ay götürülür. Bəyannamə hesabat ayı bitdikdən sonra növbəti ayın 20-sindən gec olmayaraq vergi orqanına təqdim edilməli, hesablanmış vergi məbləği də həmin müddət ərzində büdcəyə ödənilməlidir. Bəs bu ödəyicilərdə yol vergisi nece hesablanır və ödənilir? Numunələrə baxaq.

Nümunə 2:  “A” MMC dizel istehsalıyla məşğuldur. 2019-cu ilin yanvarında 250 ton dizel istehsal etmişdir. Həmin yanacağa görə müəssisə yol vergisini hesablamalı, hesabatı 20 fevral tarixini aşmamaqla vergi orqanına göndərməli, vergini ödəməlidir. Həmin hesabat yanavar bütövlükdə yanvar ayını əhatə edəcəkdir.

Neftdən alınmış məhsulların satışıyla bağlı fəaliyyət göstərən şəxslər məhsulun maya dəyərini hesablayarkən buraya həmin məhsulun hazırlanmasında istifadə etdikləri neft məhsulları üçün ödənilən yol vergisini daxil edirlər. Sözügedən məhsulları təqdim etdikləri hesabat dövrləri üzrə təqdim olunan malların miqdarına uyğun şəkildə, malın maya dəyərinə aid edərək gəlirdən çıxırlar. Həmin məbləğlər mənfəət vergisi bəyannaməsində “Xərclər” hissəsində göstərilir.

Nümunə 3:  Müəssisə hər litrinin şirkətdaxili qiyməti (ƏDV-siz və aksizsiz) 0,29 manat olmaqla Aİ-92 benzini istehsal edir. Bu zaman yol vergisi nece hesablanır? İlkin olarq benzinin hər litrinin topdansatış qiymətini (ƏDV və aksiz daxil olmaqla) müəyyən etməliyik.

Əvvəlcə, aksizin məbləğini müəyyən edirik – 0,29 × 92% = 0,27azn. Burada 92% Aİ-92 benzinə Nazirlər Kabineti  tərəfindən müəyyən olunmuş aksizin dərəcəsidir.

Sonra ƏDV-ni hesablayırıq – (0,29 + 0,27) × 18% = 0,1manat.

Nəhayət, Aİ-92 benzini hər litrin topdansatış qiymətinin 0,66 (0,29 manat şirkət daxili qiyməti + 0,27 man. aksiz vergisi + 0,1 manat ƏDV) manat olduğunu müəyyən etdikdən sonra, həmin qiymətin üzərinə 0,02manat əlavə etməklə yol vergisini hesablamış oluruq. Beləliklə, məhsulun hər litrinin topdansatış qiyməti ƏDV, aksiz və yol vergisi daxil olmaqla) 0,68 man. təşkil etdi.

Yol vergisinin hesablanması qaydası, yol vergisinin tutulması və büdcəyə ödənilməsi prosesi, əslində, elə də çətin deyil. Bu zaman Vergi Məcəlləsinin müvafiq maddələrinin düzgün tətbiq edilməsnə diqqət etmək lazımdır.


 

Print Friendly, PDF & Email