Auditorun peşəkar fəaliyyəti (II hissə)

Oxunma sayı: 120

Auditorun peşəkar fəaliyyətinin effektivliyinin psixoloji amilləri (II hissə)
I hissəyə nəzər yetirmək üçün keçidə daxil olun

Ənənəvi olaraq, peşəkar fəaliyyətin səmərəliliyinə təsir edən bütün amillər üç növə bölünür:

obyektiv – amillər, qeyd olunan nəticənin əldə edilməsinə yönəldilmiş müəyyən sistem və ardıcıllıq ilə bağlı tədbirlər;
subyektiv – amillər, peşəkar fəaliyyətin uğurlu olmasının subyektiv səbəbləri ilə bağlıdır. Burada peşə fəaliyyəti subyektinin peşəkar-psixoloji, fərdi-tipoloji və psixofizioloji keyfiyyətləri, peşəkar artıma kömək edən və ya mane olan, səriştəlilik, istiqamət, bacarıqlar, motivlər, qabiliyyət, məmnunluq və yaradıcılıq kimi amilləri sadalamaq lazımdır;
obyektiv-subyektiv – peşəkar mühitin təşkili, sistemin idarə olunmasının keyfiyyəti və rəhbərlərin peşəkarlığı ilə bağlı olan amillər.

Auditorların fəaliyyətinin təhlili bizə həmçinin bu mütəxəssislərin peşəkar fəaliyyətinin səmərəliliyinə təsir edən bir neçə amil qrupunu müəyyən etməyə imkan verdi. Onların strukturlaşdırılması zamanı biz bu amillərin müxtəlifliyini iki qrupa böldük: xarici (sosial-psixoloji) və daxili (psixoloji) qruplar.

Xarici amillər obyektiv və obyektiv-subyektiv amilləri birləşdirmişdir. Subyektiv amillər, geniş şəkildə, tərəfimizdən daxili psixoloji amillər qrupu şəklində təqdim olunur. Xarici amillərə cəmiyyətdəki vəziyyətə, iqtisadiyyatın konkret sahəsinə və ayrıca götürülmüş təşkilata bilavasitə və daimi təsir göstərən amillər aiddir. Bu amillər üç qrupa bölünür: ümumdövlət, sahə və təşkilati səviyyə.

Ümumdövlət səviyyəsi. Bu səviyyədə söhbət ölkənin iqtisadi vəziyyətindən, siyasi sistemdəki dəyişikliklərdən, qanunvericilikdəki daimi dəyişikliklərdən və s. gedir. Belə ki, məsələn, “Auditor fəaliyyəti haqqında” Qanuna onun təsdiqindən sonra 12 dəfə dəyişiklik edilib.

Aydındır ki, auditorlar bu cür dəyişikliklərə təsir göstərə bilmirlər və öz peşəkar fəaliyyətlərini aparmalı olduqları yeni şərtləri qəbul etməyə məcburdurlar. Nəticə etibarilə, auditorun peşəkar fəaliyyətinin səmərəliliyi onun dəyişən şəraitdə öz peşə vəzifələrini uğurla yerinə yetirmək qabiliyyəti ilə birbaşa bağlı olacaqdır. Əlverişsiz, mürəkkəb və dəyişən şəraitdə fəaliyyət göstərmək auditordan mövcud olan resursları tələb edir ki, bu da ətraf mühitin əlverişsiz amillərinin kompensasiya edilməsinə və son nəticədə zəruri müsbət nəticə əldə edilməsinə yönəlib.

Təcrübə göstərir ki, auditor peşə fəaliyyətini həyata keçirərkən öz imkanları və fəaliyyət şərtləri arasındakı münaqişələrlə üzləşir. Resurslardan adekvat istifadəni təmin edən tənzimləyici olaraq, insan psixikası hər zaman müəyyən motivlərin prioritetliyini müəyyən edəcək. Bu, auditorun daxili resurslarının səfərbərliyinə və yenidən bölüşdürülməsinə gətirib çıxarır. Fəaliyyətin artması ilə auditorun resurslarının həcmi, bir qayda olaraq, orqanizmin ehtiyatları hesabına artacaq.

Sahə səviyyəsi işəgötürənlə, tərəfdaşlarla, nəzarət-nəzarətedici orqanları ilə qarşılıqlı fəaliyyət səviyyəsi və s. kimi anlayışları birləşdirir. Bu səviyyədə psixoloji amillərin peşəkar fəaliyyətin səmərəliliyinə təsiri təhlilin göstərdiyi kimi güclənir.