Pullar - mahiyyəti, funksiyaları və növləri (II hissə)

Oxunma sayı: 131

Pullar – mahiyyəti, funksiyaları və növləri (II hissə)

I hissəyə nəzər yetirmək üçün keçidə daxil olun

Pul – universal ekvivalent olaraq xidmət edən xüsusi bir əmtəədir.

Pul dövriyyəsinin ortaya çıxması.

Qiymət ölçüsü qiymət formalaşması zamanı yaranır, o, pulla ölçülən malın dəyərini müəyyən edir (yəni, malların bir-biri ilə bərabərləşdirilməsi). Beləliklə, kəmiyyət ölçüsü əldə edilir.

Dəyərin pul ölçüsü qiymətdir. O, bir neçə şərtlərdən asılıdır:

istehsal şərtləri;
mübadilə şərtləri.

Qiymətlərin müqayisə edilməsi üçün onları vahid miqyasa gətirmək lazımdır.

Qiymət miqyası – bu, bir ölçü vahidi kimi müəyyən edilmiş qızıl və ya gümüşün ağırlığıdır.

Dəyər ölçüsü olaraq, pul saymaq, ədədi dəyərlər şəklində hərəkət edə bilər. Hesablama pulları qiyməti, mühasibat uçotu və təhlili ifadə etmək, iqtisadi həyat iştirakçılarının hesablarını aparmaq üçün istifadə olunur.

Dövriyyə vasitəsi. Malların dəyərinin pul ifadəsi hələ onun realizə olunması demək deyil. Mübadilə baş verməlidir. Pullar – vasitəçilər mübadilə zamanı sövdələşmənin başlanğıcından (Ə – P) o başa çatana qədər (P – Ə). Ticarət dövründə pul əsasən dövriyyə vasitəsi kimi fəaliyyət göstərmişdir; kredit yarandıqdan və iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsindən sonra ödəniş vasitəsi funksiyası ön plana çıxır ki, bu da müraciət vasitəsi funksiyasını ehtiva edir və hesablaşma vasitəsi funksiyasına çevrilir. Buna bank hesabından köçürülmə yolu ilə ödəniş etməyə, həmçinin topdan və pərakəndə almaların həyata keçirilməsinə imkan verən plastik kartlardan və digər elektron ödəniş alətlərindən istifadəyə imkan yaradır.

Ödəniş vasitəsi – ödəniş vaxtı ödəniş zamanı ilə uyğun gəlmir, mallar kreditlə, ödənişin təxirə salınması ilə satılır (Ə – T və T – P).

Yığım vasitəsi – pul ehtiyatı (hesablardakı qalıqlar, qızıl-valyuta ehtiyatları). Yığım funksiyasını yerinə yetirən pullar milli gəlirin formalaşdırılması, bölüşdürülməsi, yenidən bölüşdürülməsi, əhalinin əmanətlərinin formalaşması prosesində iştirak edir.

Dünya pulları beynəlxalq hesablaşmalarda istifadə olunur.

Müasir inkişaf etmiş iqtisadiyyatda pulların üç funksiyası fəaliyyət göstərir – qiymət ölçüsü, yığım vasitəsi və ödəniş vasitəsi, dövriyyə vasitələri isə çox kiçik ölçülərdə qalır.