Kapitalizm nə vaxt işə yarayır, nə vaxt yox? (IX hissə)

posted in: Xəbər | 0
birbank biznes

Kapitalizm nə vaxt işə yarayır, nə vaxt yox? (IX hissə)

VIII hissəyə nəzər yetirmək üçün keçidə daxil olun

Kapitalizm nə vaxt işə yarayır

Nyu-York universitetinin professoru Robert Allenin Abu-Dabidə çıxışı

Necə olmasından asılı olmayaraq, nəticə Birləşmiş Ştatların kütləvi istehsal texnologiyasını icad etdiyini və istifadə etdiyini, eləcə də ABŞ-da əməkhaqqı səviyyəsinin Böyük Britaniyadakı əməkhaqqı səviyyəsini aşdığını nəzərdə tuturdu. Amma uzun müddət ərzində Britaniyada əməkhaqqı səviyyəsi, amerikalı ixtisassız işçilər və amerikalı istehsal işçilərinin maaş səviyyəsindən daha yüksək idi.

Britaniyalı ixtisaslı işçilər 1920-ci illərin sonuna kimi amerikalı ixtisassız həmkarlarından daha çox qazanc əldə edirdilər, lakin, sonra vəziyyət dəyişdi. İxtisassız amerikalı işçilər britaniyalı ixtisaslı işçilərdən daha çox qazanc əldə etməyə başladılar. Bu, Amerikada yaşayış səviyyəsinin Avropanı üstələdiyi və hər yerdə fəhlə sinfi adlandırılan amerikan orta təbəqəsinin ortaya çıxdığı vaxtdır.

Amerikalı orta təbəqənin böyüməsinə kömək edən texnologiyadan başqa daha iki amil də vardır. Birinci Dünya müharibəsindən sonra avropalı fermerlərin kütləvi mühacirəti dayandırıldı və bu ixtisassız işçilərin çatışmazlığına gətirib çıxardı ki, o da öz növbəsində əmək haqqının artmasına səbəb oldu. Bunun nəticəsi, maaşların yüksəldilməsi uğrunda çıxış edən həmkarlar ittifaqı hərəkatının 1930-cu illərdə daha geniş yayılması oldu.

Bizə yalnız Henri Fordun həqiqətən bunları dediklərini təxmin etmək qalır, çünki bu sözləri ona aid edirlər: “Mən eşitmişəm ki, hansısa ixtisas üzrə peşənin işdən məhrum olunmasını bizim adımıza yazırlar. Biz bunu etməmişik. Biz planlaşdırma, idarəetmə və qurğuların və alətlərin yaradılması sahəsində öz işçilərimizin ixtisaslarını artırmışıq,  bunun nəticələrindən isə ixtisassız olan adamlar istifadə edirlər”.

Bu, təxminən ABŞ-da baş vermiş bir şeydir və o, cansıxıcı istehsal və inzibati işlərin bolluğu səbəbindən bu gün gəldiyimiz vəziyyət üçün çox vacibdir. Bu, olduqca vacibdir, çünki məhz, bu işləri robotlar və kompüter sistemləri ilə əvəz edə bilər.

Bu düşüncə bizi indiki dövrə, tarixi dövrləşdirməmizin dördüncü mərhələsinə – 1973-cü ildən 2020-ci ilə qədər olan xidmət sənayesindəki inqilaba gətirib çıxarır. Hazırda biz sənaye inqilabına oxşar yeni bir erada qərarlaşmışıq. Qloballaşma, texniki dəyişikliklər, yeni iqtisadi mexanizmlər köhnə modelləri və onlardan gözlənilən nəticələri təhlükə altına qoymuşdu.

Problem baxın, nədədir: bir işçiyə düşən istehsalın həcmi böyüyür, əhəmiyyətli bir iqtisadi dirçəliş var, ancaq, orta əməkhaqqı demək olar ki dəyişməz qalır və əmək gəlirlərinin ümumi gəlirdəki payı azalır. Burada biz belə bir təsviri görürük: 1970-ci illərə kimi bir işçiyə düşən məhsuldarlıq yüksəlirdi, əməkhaqqı da az və ya çox sinxron olaraq artırdı. O vaxtdan bəri böyük bir fərq müşahidə olunur: bir işçiyə düşən məhsuldarlıq hələ də sürətlə artırdı, lakin, orta əməkhaqqı çox zəif bir şəkildə yüksəlirdi və nəticədə 1970-ci ildə milli gəlirdəki əmək gəlirinin payı 56% idi. İndi isə o, 46 faizə kimi aşağı düşüb.


X hissəyə nəzər yetirmək üçün keçidə daxil olun



TELEGRAM KANALIMIZA ÜZV OLUN


Ən son mühasibat xəbərlərini qaçırmaq istəmirsinizsə, bu linkə daxil olaraq XƏBƏRLƏRƏ ABUNƏ OLUN

Mühasibat, Audit və Kadr Xidmətləri üçün linkə daxil olun

Mühasibat sahəsində ən son iş elanları və xəbərlərini izləmək üçün linkə daxil olaraq qrupumuza üzv olun

Print Friendly, PDF & Email