Ehtiyatların ilkin dəyərinin hesablanması düsturları
“EHTİYATLAR ÜZRƏ” KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 8 №-li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTININ 23 və 24-cü maddələri bir-birini əvəz edə bilməyən və ya xüsusi məqsədlər üçün bir-birindən ayrı saxlanılan ehtiyatlara aiddir. Bu ümumi vəziyyət olmasada, belə hallar yarana bilər. Məsələn, antikvar mallar satan … Read More
Xidmət sahəsinə aid müəssisələrdə mövcud ehtiyatlar
Memarlıq, mühasibatlıq və vəkillik kimi xidmət sahələrində fəaliyyət göstərən müəssisələr hər hansı aktivlərini maddi aktivlər formasında saxlamamağa çalışırlar. Digər xidmət sahələrinə aid müəssisələr isə kiçik məbləğdə olsa da maddi aktivlərə (məsələn, diş həkimləri antiseptiklər, ağrıkəsici dərmanlar və sair kimi preparatlar) … Read More
Ehtiyatların əldə edilməsinə çəkilən məsrəflər
Ehtiyatların əldə edilməsi üzrə məsrəflər adətən ehtiyatların alış qiymətini nəzərdə tutur, lakin bura həmçinin alış ilə bağlı bütün digər məsrəflər də daxil edilməlidir. Beləliklə, ehtiyatlar əldə edilərkən, vergi orqanları tərəfindən əvəzləşdirilən vergilər istisna olmaqla, ödəilən digər vergilər (məsələn, ƏDV) və … Read More
Xərc kimi tanınma
Ehtiyatlar satıldıqda, həmin ehtiyatların balans dəyəri onların satışı ilə bağlı müvafiq gəlir tanındığı dövrdə xərc kimi tanınmalıdır. Ehtiyatların balans dəyərinin mümkün xalis satış dəyərinədək hər hansı azalma məbləği və ehtiyatlar üzrə bütün itkilər bu azalmanın və ya itkinin baş verdiyi … Read More
Mümkün xalis satış dəyəri
Ehtiyatların ilkin dəyəri bu ehtiyatlar korlandıqda, tam və ya qismən köhnəldikdə və ya onların satış dəyəri azaldıqda, əvəzləşdirilməyə bilər. Ehtiyatların tamamlanması üzrə ehtimal edilən məsrəflər və ya satışın həyata keçirilməsi üzrə ehtimal edilən məsrəflər artdıqda, onların ilkin dəyəri həmçinin əvəzləşdirilməyə … Read More
Dəyər formulları
Adətən bir-birini əvəz edə bilməyən ayrı-ayrı maddələr üzrə ehtiyatların və xüsusi layihələr üçün istehsal edilmiş və nəzərdə tutulmuş mal və xidmətlərin ilkin dəyəri onlara çəkilmiş fərdi məsrəflərin spesifik identifikasiyası vasitəsilə müəyyənləşdirilməlidir. Məsrəflərin spesifik identifikasiyası kontkret məsrəflərin ehtiyatların müəyyən vahidlərinə aid … Read More
Bioloji aktivlərdən alınmış kənd təsərrüfatı məhsullarının dəyəri
“Kənd təsərrüfatı” adlı 41 №-li MUBS-a əsasən müəssisə tərəfindən bioloji aktivlərdən alınmış kənd təsərrüfatı məhsulunun ehtiyatları ilkin tanınma anında gözlənilən satış məsrəfləri çıxılmaqla məhsul yığımı zamanına olan ədalətli dəyəri əsasında qiymətləndirilir. Bu dəyər hazırkı Standartın tətbiqi məqsədi üçün ehtiyatların ilkin … Read More
Xidmət göstərən müəssisənin ehtiyatlarının dəyəri
Xidmət göstərən müəssisənin ehtiyatlarının dəyərini onlara çəkilən məsrəflər əsasında ölçürlər. Bu məsrəflər xidmətin göstərilməsilə birbaşa bağlı olan, əsasən əmək haqqları və işçi heyətinə çəkilən digər məsrəflərdən, o cümlədən işə nəzarət edən rəhbər işçi heyətinə çəkilən və aid edilə bilən qaimə … Read More
Sair məsrəflər
Sair məsrəflər ehtiyatların ilkin dəyərinə yalnız onların hazırki vəziyyətə və əraziyə gətirilməsi zamanı yarandıqda daxil edilir. Məsələn, ehtiyatların ilkin dəyərinə qeyri-istehsal qaimə məsrəflərinin və ya konkret müştərilər üçün məhsulların hazırlanması üzrə məsrəflərin daxil edilməsi məqsədə müvafiq ola bilər. Aşağıda qeyd … Read More
Emal məsrəfləri
Ehtiyatların emal məsrəflərinə məhsul vahidləri ilə birbaşa bağlı olan məsrəflər daxildir. Əlavə olaraq, hazır məhsulun əldə edilməsi üçün xammalın emalı zamanı yaranan daimi və dəyişən istehsal qaimə xərclərinin müntəzəm şəkildə bölüşdürülməsi də emal məsrəflərinə aiddir. Daimi istehsal qaimə məsrəflərinə istehsal … Read More
Təsərrüfatdaxili hesablaşmalar hesabı
Ayrıca balansda olan filiallar, nümayəndəliklər, şöbələr və digər bölmələrlə ayrılmış əmlak, material qiymətlilərinin qarşılıqlı buraxılışı, məhsul satışı, ümumidarə fəaliyyətinə xərclərin verilməsi və s. bütün növ hesablaşmalar haqqında məlumatların ümumiləşdirilməsi üçün 79 N-li “Təsrrüfatdaxili hesablaşmalar” hesabından istifadə edilir. Müvafiq hesabın tərkibində … Read More
Törəmə müəssisələrlə hesablaşmalar
Törəmə müəssisələrlə bütün növ cari hesablaşmalar (balansarxası hesablaşmalar) haqqında məlumatların ümumiləşdirilməsi üçün 78 N-li “Törəmə (asılı) müəssisələrlə hesablaşmalar” hesablaşma hesabı nəzərdə tutulmuşdur. Hesab üzrə analitik uçot hər bir törəmə müəssisə üzrə aparılır.
Müxtəlif debitorlar və kreditorla hesablaşmalar
Hesablar planına uyğun olaraq 76 N-li “Müxtəlif debitorlar və kreditorla hesablaşmalar” hesabı kommersiya xarakteri daşımayan əməliyyatlar, müəssisə işçilərinin əmək haqlarından məhkəmə orqanlarının qərarlar, yaxud icraedici sənədlərə və s. əsasən müxtəlif təşkilatların və ya ayrı-ayrı şəxslərin xeyrinə tutulmuş məbləğlər üzrə, çeklə … Read More
Təsisçilərlə hesablaşmalar
Hazırda bazar iqtisadiyyatına keçidlə əlaqədar, özəlləşdirmə və digər bu kimi səbəblərin nəticəsində çoxlu miqdarda birgə müəssisələr, səhmdar cəmiyyətləri yaranmışdır ki, nəticədə hüquqi, yaxud fiziki şəxslər olan təsisçilərin sayı xeyli artmışdır. Müəssisənin fəaliyyət istiqaməti, idarə edilməsi, təsisçilərin hüquqları, gəlirin bölüşdürülməsi, nizamnamədə … Read More
Sair əməliyyatlar üzrə işçi heyəti ilə hesablaşmalar
Əməyin ödənişi, təhtəlhesab şəxslər və deponentlər üzrə hesablaşmalardan başqa müəssisənin işçi heyəti ilə qalan bütün növ hesablaşmalar 73 N-li “Sair əməliyyatlar üzrə işçi heyəti ilə hesablaşmalar” hesabında uçota alınır. Müvafiq hesabın tərkibində aşağıdakı subhesablar açıla bilər: 73-1 “Kreditə satılan mallara … Read More
İşçi heyəti ilə hesablaşmalar
Mühasibat uçotunda işçi heyəti ilə hesablaşmaların uçotu hesablaşmanın xarakterindən asılı olaraq 70 N-li “Əməyin ödənişi üzrə işçi heyəti ilə hesablaşmalar”, 73 N-li “Sair əməliyyatlar üzrə işçi heyəti ilə hesablaşmalar” və 93 N-li “İşçilər üçün bank kreditləri” hesablarında uçota alınır. 70 … Read More
