Əmək müqaviləsi nədir?

Kadrlar uçotunun mahiyyəti 

İşçilərin işə qəbulu zamanı istifadə edilən əmək müqaviləsi kadr uçotu məqsədləri üçün əsas sənəddir. Kadr uçotunun aparılması hər bir müəssisə, təşkilat üçün mütləqdir. Bu uçot Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə uyğun tənzimlənir. Gəlin ilk öncə onun nə olduğuna nəzər yetirək:

Kadr uçotunun düzgün şəkildə yerinə yetirilməsi əmək mübahisələrində problemlərin rahatlıqla həll olunmasına gətirib çıxarır. Əmək müqavilələri sayəsində həm işəgötürən, həm də işçi üçün gələcəkdə yarana biləcək problemlərin qarşısı alınır.

Kadr işlərinin düzgün təşkilinin müxtəlif yolları var:

• kadrlar xidməti yaratmaq və bu sahə üzrə mütəxəssis tutmaq;
• bu işi sənədlərlə yaxşı işləməyi bacaran mühasib və ya katibənin öhdəsinə qoymaq;
• bu funksiya üzrə ixtisaslaşmış autsorsinq şirkətinə müraciət etmək.

Qeyd olunan üsulların hər birinin müsbət cəhətləri olmaqla yanaşı, yaratdığı çətinliklər də mövcuddur. Müəssisəyə uyğun seçim etmək lazımdır.

Mühasibatlıqda kadrlar üzrə sənədlərin tərkibi

Kadr uçotunun qurulması prosesi aşağıdakılardan ibarətdir:

1. əmrlərin tərtib olunması;
2. işçilərin şəxsi işlərinin yaradılması;
3. müqavilələrin tərtib olunması;
4. məzuniyyət, ştat cədvəllərinin tərtib olunması;
5. təftiş predmeti üzrə kadr kargüzarlığının yoxlanması;
6. prosedurun tələb olunan kadrlar prosesinə uyğun şəkildə yazılması və s.

Kadr işləri üzrə məsul şəxsin əsas vəzifələri arasında ilkin sənədlərin qəbulu, nəzarəti, işlənməsindən ibarət işlər də mövcuddur. Kadr uçotuna dair sənədləri tərtib edərkən şəxsin birbaşa fərdi məlumatları toplanır, işlənir. Bəs fərqli mərhələlərdə bu tənzimləmələr üçün hansı sənədlər mövcuddur?

Kadr uçotunda ən çox istifadə olunan əmək müqavilələridir. Bundan əlavə əmək kitabçaları, əmrlər və s. mövcuddur. Bu məqalədə biz əmək müqaviləsinin nə olduğuna dair məlumatları bölüşəcəyik.

Əmək müqaviləsi nədir?

Əmək müqaviləsi işçi ilə işəgötürən arasında onların qarşılıqlı hüquq və vəzifələrini müəyyən edir və aşağıdakı şəxslər arasında bağlanır:

• işçi (iş yerində çalışan fiziki şəxs);
• işəgötürən (müdiriyyət, müəssisənin rəhbəri).

Əmək müqaviləsi müəssisə, yaxud təşkilatlarda əmək  münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsinə əsas verən yeganə sənəddir. İşəgötürənlə işçi arasında əmək münasibətləri AR Əmək Məcəlləsi ilə tənzimlənir.

Bəzi hallarda işəgötürənlər tərəfindən işçilərlə əmək müqaviləsi əvəzinə xidmət müqaviləsi bağlanılır. Lakin xidmət müqaviləsi hər hansı xidmətin göstərilməsi məqsədi ilə sifarişçi və icraçı arasında bağlanılan mülki-hüquqi müqavilədir və mülki qanunvericiliklə tənzimlənir. Məsələn, tapşırıq müqaviləsi, podrat müqaviləsi və s.

Əmək müqaviləsinə əsasən işəgötürən işçini işlə təmin edir, ona görə əmək haqqı ödəyir. Bunun müqabilində işçi:

• səmərəli işləməyi,
• iş qrafiki qaydalarına əməl etməyi,
• əmək müqaviləsi üzrə vəzifələrini yerinə yetirməyi öhdəsinə götürür.

AR Əmək Məcəlləsinin 49-cu maddəsi ilə müəyyən edilmiş bəzi hallar istisna olmaqla, əmək müqaviləsi tərəflərin gücləndirilmiş elektron imzası ilə imzalandıqda, son imzalanma tarixindən əmək müqaviləsi bağlanılmış hesab olunur və hüquqi qüvvəyə minir. Əmək müqaviləsi aşağıdakı tələbləri özündə əks etdirir:

Əmək müqaviləsi aşağıdakı tələbləri özündə əks etdirir:

• İki tərəfin də hüquq və vəzifələrini;
• Əmək şəraitinin şərtlərini;
• İşçinin əmək funksiyasını;
• Tərəflərin öhdəliklərini.

Əmək müqaviləsi Əmək Məcəlləsinə əlavə nümunəvi formaya uyğun tərtib edilir. tərəflərin razılığı iləsərbəst bağlanır, yəni bunun üçün heç bir məcburiyyət olabilməz.

Əmək müqaviləsi bağlayanda bir sıra üstünlüklər əldə edirsiz:

Əmək müqaviləsi haqqında biliklər yalnız kadr uçotu işçiləri üçün deyil, müəssisə rəhbərləri və işçilər üçün də vacibdir.