Bu gün sistemlərin avtomatlaşdırılması və modernləşdirilməsi tendensiyasını görməməzlikdən gəlmək mümkün deyil. Bu, mühasibat uçotuna da təsir edib – bütün təşkilatların həmin prosesin avtomatlaşdırılmasına ehtiyacı var. Daim itirilən böyük həcmli əsas kitabların cildləri, sonsuz hesablar və hesab-fakturalar artıq keçmişdə qalıb.
Hazırda iqtisadiyyatın real sektorunda mədaxil-məxaric əməliyyatları ilə məşğul olan baş mühasiblər, onların müavinləri, böyük mühasiblər, adi mühasiblər kimi mütəxəssislərə tələbat artıb. Üstəlik, mühasibat işçilərinin ixtisaslaşmasını genişləndirməyə meyl var.
Yeni texnologiyalar gündən-günə ictimai həyatın getdikcə daha çox sahələrinə nüfuz edir. Mühasibatlıq işi də diqqətdən kənarda qalmayıb, indi informasiya texnologiyaları mühasibin peşəsinə birbaşa bağlıdır. Bu məqalədə bu peşənin yeni, “rəqəmsal” şəraitə transformasiya məsələsi qaldırılır.
Kifayət qədər uzun müddət əmək bazarında ən çox tələb olunan peşələrdən biri olan mühasib peşəsi son bir neçə ildə ciddi dəyişikliklərə məruz qalmışdır. Çünki bazar iqtisadiyyatına keçid mühasibat işinə də tətbiq edilmiş yeni texnologiyaların inkişafına təkan verib.
Məqalədə “rəqəmsal iqtisadiyyat” ifadəsi var, əsas hissəyə keçməzdən əvvəl bunu daha ətraflı başa düşməyə dəyər. Elmi-texniki tərəqqinin (ETT) son vaxtlar ictimai həyatın bütün sahələrinə nüfuz etməsi, müəssisə və təşkilatların iqtisadi şöbələrinin diqqətdən kənarda qalmaması, elmi və texniki tərəqqinin texniki bazaya kifayət qədər güclü təsir göstərməsi heç kim üçün sirr deyil. Mühasibat işçilərinin mütləq əksəriyyəti ümumdünya şəbəkəsinin məlumatlarından daha effektiv şəkildə idarə etmək və bir neçə dəqiqə ərzində məlum olmayan şeyləri öyrənmək üçün istifadə edirlər. Mühasibin indi mühasibat uçotu ilə bağlı yeniliklərin əks olunduğu jurnalın növbəti buraxılışını gözləməyə ehtiyac yoxdur, şəbəkəyə daxil olmaq və dərhal yenilikləri görmək kifayətdir. Bu da işi asanlaşdırır və jurnalları yenidən oxumaqdan daha vacib işlər üçün vaxt ayırır.
Son illərdə ən vacib məsələ, müxtəlif fəaliyyət sahələrində, xüsusən mühasibat uçotunda qabaqcıl informasiya texnologiyalarının istifadəsi olmuşdur. Bu baxımdan mühasib peşəsinin inkişaf perspektivləri ilə bağlı bir sual ortaya çıxdı: o, tədricən əmək bazarını tərk etməyə başlayacaq yoxsa inkişafında yeni bir dövr başlayacaq?
Mühasibat sisteminin əsas elementlərindən biri iki alt sistemin – idarəetmə və maliyyə uçotunun informasiya komponentidir. Həmçinin, nəzarət funksiyasından təşkilatın rəqəmsal transformasiyası nöqtələrinin sistemləşdirilməsinə əsaslanan informativ funksiyaya istiqamətlənməsini də görmək olar. İqtisadi informasiyanın toplanması və emalı, eləcə də onun xarici mühit və biznesin digər tərəfləri haqqında məlumatlarla inteqrasiyasının ən yeni xarakteristikalarının, metodlarının yaradılması zəruridir.
Mühasibat uçotunun birbaşa aparılmasına kömək edən və mühasibin iş yerindən çıxmadan öz ixtisasını artırmağa imkan verən müxtəlif sistemləşdirilmiş mühasibat proqramları və referans-hüquq sistemlərindən istifadə etməyən mühasib tapmaq mümkün deyil. Məsələn, “Qlavbux” və “SKB kontur” kimi sistemlər müəyyən məbləğə görə ixtisasartırma sertifikatı almağa imkan verir, bu zaman mühasib və ya mühasibat uçotu haqqında daha çox öyrənmək istəyən hər kəs üçün müxtəlif mürəkkəblik səviyyəsi üzrə bir neçə proqram təklif olunur. Beləliklə, bu halda təcrübə keçən mühasiblərə uçotun aparılması bacarıqlarını artırmaq və yeni təcrübə və biliklər əldə etmək üçün başqa şəhərlərə səfər vaxtını itirməməyə kömək edən bir neçə sistem mövcuddur ki, bu da bilavasitə mühasibat uçotunun aparılması və bütövlükdə müəssisənin işinin keyfiyyətinə təsir göstərəcək.
