523 saylı “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” hesabı üzrə uçot

“Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” hesabı

İşsizlikdən sığorta haqqı, icbari tibbi sığorta haqları həm işçi, həm də işəgötürən tərəfindən ödənilməli olan icbari ödənişdir. Belə öhdəliklərin uçotu 523 saylı “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” hesabında aparılır. Bu hesab vergilər və digər məcburi ödənişlər üzrə yaranan öhdəlikləri özündə əks etdirən Hesablar Planının 52-ci maddəsində açılan hesablardan biridir.

İşsizlikdən sığorta haqqı, habelə icbari tibbi sığorta haqları qanunvericilikdə müəyyən edilmiş digər icbari ödənişlər kimi işçiyə hesablanmış əməkhaqqı əsasında hesablanır.

Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər həm işçinin gəlirləri hesabına, həm də işçinin xeyrinə olmaqla işəgötürənin hesabına müəyyən olunur.

İşçiyə ay ərzində işlədiyi günlərə verilən məbləğ qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada hesablanmış əməkhaqqı ilə məcburi tutulmaların fərqi kimi ödənilir.

Mühasibat uçotu subyektlərində AR MN kollegiyasının Q-01 №-li “Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarına əsasən mühasibat uçotunun aparılması Qaydaları”  əsasında uçot hesabları açılır, həmin hesablar üzrə müxabirləşmələr verilir. 523 saylı “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” bu qaydaların 42.1 maddəsi üzrə açılan hesablardan biridir. Digər iki hesab aşağıdakılardır:

• 521 №li “Vergi öhdəlikləri”;
• 522 №li “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər”.

Hesab üzrə tənzimləmələr

Öhdəlik (passiv) hesabı  olan 523 №-li “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” hesabında mühasibat uçotu subyektinin fəaliyyətinin həyata keçirilməsi zamanı Azərbaycan Respublikasının qanununlarına əsasən hesablanmış, tutulmuş və hesabat tarixindən sonra 12 ay ərzində ödənilməli olan digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəlikləri barədə ümumiləşdirilmiş məlumatlar əks etdirilir.

Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər yarandıqda mühasibat yazılışlarına yuxarıda qeyd edilən qaydaların 42.22.-ci, öhdəliklər ödənildikdə 42.25.-ci, üçüncü şəxs tərəfindən ödənildikdə isə 42.26.-cı bəndi tətbiq edilir.

İstehsal prosesilə əlaqədar olmayan sahədə  müxabirləşmə nümunəsi

523 saylı “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” hesabı üzrə uçotla bağlı belə bir nümunəyə baxaq. “A” MMC-nin 5 nəfər işçisinin əməkhaqqı məlumatları aşağıdakı kimidir:

1-ci işçi – 1200 manat;

2-ci işçi – 1200 manat;

3-cü işçi – 1100 manat;

4-cü işçi – 900 manat;

5-ci işçi — 600 manat.

Cəmi hesablanan əməkhaqqı 5000 manat təşkil edir. Tutulmalar hər bir işçi üzrə ayrı-ayrılıqda edilir, uçota alınan zaman isə cəmlənir.

İşçi tərəfindən ödənilən işsizlikdən sığorta, icbari tibbi sığorta haqlarının uçotu belə olacaq:

İşəgötürən tərəfindən ödənilən işsizlikdən sığorta, icbari tibbi sığorta haqlarının uçotu isə belədir:

Ödəniş işsizlikdən sığorta, icbari tibbi sığorta haqqı üzrə ayrı-ayrılıqda həyata keçirilir:

İstehsalla əlaqədar sahədə müxabirləşmə nümunəsi

“A” MMC dəmir qapıların istehsalı ilə məşğul olan müəssisədir. Müəssisənin 35 nəfər işçisinin 27-si istehsal binasında, 8-i isə inzibati binada işləyir. İnzibati binada işləyən işçilərdən fərqli olaraq istehsalatda çalışan işçilərin əməkhaqqı xərcləri, o cümlədən məcburi ödənişlər istehsalat məsrəflərinə aid edilir.

İstehsal binasında işləyən işçilər üçün cəmi hesablanmış əməkhaqqı 14050 manat təşkil edir.

İşsizlikdən sığorta və icbari tibbi sığorta haqqı üzrə hesablanmış faizlər 

“A” MMC tərəfindən may ayının sonunda işçilərin əmək haqqıları ödənilib. Lakin hesablanmış işsizlikdən sığorta, icbari tibbi sığorta haqları müəyyən edilmiş müddət ərzində ödənilmədiyindən faiz hesablanmışdır.

İşçi hesabına, işəgötürən hesabına işsizlikdən sığorta haqqı üzrə hesablanan faiz məbləği ümumilikdə 56 manatdır.

İşçi hesabına, işəgötürən hesabına icbari tibbi sığorta haqqına görə hesablanan faiz məbləği ümumilikdə 85 manatdır.

Məcburi ödənişlər üzrə hesablanmış faizin uçotu aşağıdakı kimidir:

İşsizlikdən sığorta haqqı barədə daha ətraflı məlumat almaq üçün buraya, icbari tibbi sığorta haqqı barədə isə buraya keçid ala bilərsiniz.