Fiziki şəxslərin əmlak vergisinin dərəcəsi
Azərbaycan vergi qanunvericiliyinə görə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan (fərdi sahibkarlar) və məşğul olmayan fiziki şəxslərin əmlak vergisi fərqli hesablanır və ödənir. Bu məqalədə sadəlik üçün onları fiziki şəxslər və fərdi sahibkarlar adlandıracağıq. Fiziki şəxslərin binalar və nəqliyyat vasitələri üçün fərqli əmlak vergisinin dərəcəsi tətbiq olunur.
Binalar üçün əmlak vergisinin dərəcələri
Rezident və qeyri-rezident fiziki şəxslərin mülkiyyətində olan binaya görə əmlak vergisi binanın (evin, mənzilin, qeyri – yaşayış sahəsinin, digərlərinin) sahəsi ilə vergi dərəcəsinin hasili kimi hesablanır. Bu məqsədlə fiziki şəxslərin əmlak vergisinin dərəcələri aşağıdakı şəkildə verilib:
Nümunə 1: Gəncə sakini olan şəxsin mülkiyyətində olan mənzilin sahəsi 70 kv.m-dir. Eyni zamanda sahibkarlıq fəaliyyətində sahəsi 35 kv.m obyektdən istifadə edir. Ödəniləcək məbləği tapaq.
Məcəlləyə əsasən mənzilin 30 kv.m-lik hissəsi ümumi sahədən çıxılır (bax: “Əmlak vergisindən azadolmalar və güzəştlər”),qalan hissənin hər 1 kvadrat metrinə 0.3manat dərəcə tətbiq edilir. Emlak vergisi:
(70– 0) × 0.3 = 12 manat
Sahibkarlıq fəaliyyətində istifadə edilən sahəsi 35 kv.m olan obyektə güzəşt nəzərdə tutulmayıb, həmin əmlaka görə vergi 35 × 0.3 = 10.5 manat olacaq.
Əgər bina Bakıda yerləşərsə fiziki şəxsin əmlak vergisi dərəcələrinə əmsallar tətbiq olunur. Zonalar və zona əmsalları haqqında buraya keçid etməklə tanış olmaq olar.
Nəqliyyat vasitələri üçün əmlak vergisinin dərəcəsi
Rezident fiziki şəxslərin su, hava nəqliyyatı vasitələrinə tətbiq edilən əmlak vergisi dərəcələri aşağıdakı kimidir:
- mühərriki olanlar – hər kub sm.-ya görə 0,02manat
- mühərriki olmayanlar – bazar qiymətinin 1%-i.
Nümunə 1: Fiziki şəxs 950 kub smhəcmli mühərrikə malik motorlu katerə mülkiyyət hüququna sahibdir. Kater üçün bu şəxsin emlak vergisi öhdəliyini hesablayaq. Fiziki şəxsin əmlak vergisi dərəcəsi 0,02 manat olduğundan vergi öhdəliyi 950 × 0.02 = 19 manat olacaqdır.
Müəssisələrin və fərdi sahibkarların vergi dərəcələri
Fərdi sahibkarlar da müəssisələr kimi, balanslarında olan əsas vəsaitlərə görə əmlak vergisi ödəyirlər. Fərdi sahibkarların və müəssisələrin əmlak vergisinin dərəcələri Məcəllənin 198.2 maddəsi ilə müəyyən edilir və 1 faiz təşkil edir.
Emlak vergisi əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyərinə əmlak vergisinin dərəcəsini tətbiq etməklə hesablanır. Əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyəri Vergi Məcəlləsinin 202-ci maddəsinə əsasən müəyyən edilir. Nümunəyə baxaq.
Nümunə 2:“ABC” müəssisəsininəsas vəsaitlərinin vergiyə cəlb edilən əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyəri 36500 manatdır. Müəssisələrin əmlak vergisi dərəcəsini tətbiq etsək, “ABC”-nin ödəməli olduğu emlak vergisi məbləği : 36500 × 1% = 365 manat olacaq.
Fərdi sahibkarların və müəssisələrin əsas vəsaitlərinin orta illik qalıq dəyərinin hesablanması haqqında daha ətraflı bizim məqalədən oxuya bilərsiniz.
Fərdi sahibkarlar üzrə hesablamalar zamanı əmlak vergisinin dərəcəsi tətbiq edilən əsas vəsaitlərin orta illik qalıq dəyərinin tərkibində AR VM-in 197.1.1-ci maddəsində göstərilən istisnalar nəzərə alınmalıdır. Yəni, fiziki şəxsin mülkiyyətində olan binalar, habelə su və hava nəqliyyatı vasitələri hesablamaya daxil edilmir.
