Vergi dərəcəsinin təyin edilmə prinsipləri
Yol vergisinin dərəcələri Vergi Məcəlləsi ilə tənzimlənir (maddə 211). Hesablamalar vergi bazasına sabit məbləğlər tətbiq edilməklə aparılır. Respublikaya daxil olan yaxud çıxan xarici qeydiyyatlı avtomobillərə tətbiq edilən yol vergisinin dərəcəsi aşağıdakıları nəzərə alınmaqla müəyyən olunur :
- avtomobilin növü, mühərrikin həcmi, respublikada qalma müddəti;
- oturacaqların, oxun sayı, ümumi çəki;
- respublika yollarında qət olunan məsafə;
- yüklərin təhlükəsizlik dərəcəsi;
- digərləri.
Benzin, dizel, maye qazın litrinin:
- respublika daxili istehsal uçün – topdansatış qiymətinə;
- idxal zamanı – gömrük dəyərinə 0.02 AZN əlavə olunur.
Hər iki halda qiymətlərdə aksiz vergisi, ƏDV nəzərə alınır. Gömrük dəyəri topdansatış bazar qiymətindən az olmamalıdır.
Avtomobillərə tətbiq olunan yol vergisi dərəcələri
Respublika sərhədini keçən avtomobillərə yol vergisi hesablanarkən tətbiq olunan yol vergisinin dərəcələri aşağıdakı nümunələr əsasında izah olunub.
Nümunə-1:İran qeydiyyatlı, 1800 kub sm həcmli mühərrikə sahib minik avtomobilinin sahibi 7 sentyabrda ölkəmizə gəlmiş, 29 sentyabrda çıxmışdı. Qeyd edilən maddəyə görə (müddət bir ayadək, müərrikinin həcmi 2000 kub sm az olduqda) AR gömrüyündən keçərkən ondan gömrük işçiləri 15 ABŞdolları yol vergisi tutaraq dövlət büdcəsinə ödəyir.
Müddət və mühərrikin həcmi dəyişdikcə tətbiq edilən yol vergisinin dərəcələri də dəyişir.
Nümunə-2: 3000 kub sm- həcmli mühərrikli minik avtomobilinin sahibi Rusiya vətəndaşı AR ərazisinə keçərkın bir il 4 gün qalacağını bəyan edib. Ona hesablanacaq yol vergisini tapaq.
– ölkədə qalınacaq bir il üçün 80, bir ildən çox hər günə 0.6 ABŞ dolları ödənməlidir. Beləliklə:
Vergisi = 80+4*0,6= 82.4 ABŞ dolları
Hesablanmış məbləği ölkənin gömrük sərhədləini keçdikdə gömrükçülər tutur, dövlət büdcəsinə bir bank günü ərzində köçürülür.
Nümunə-3: Türkiyə Respublikasında qeydiyyatda olan 39 oturacaq yerli avtobus AR-da 75 gün qalıb. Bu avtobusa görə tətbiq ediləcək yol vergisinin dərəcələri Məcəllənin 211.1.12 maddəsinə əsasən müəyyən edilir. Tutulmalı olan yol vergisi 500 ABŞdolları təşkil edəcək.
Nümunə-4: Türkiyə qeydiyyatlı, 3 oxa malik yük maşını AR ərazisində 7 gün qalmışdır. Yük maşını üçün 40 ABŞ dolları yol vergisini ölkəmizin gömrük sərhədlərini keçdikdə gömrükçülər tutaraq, dövlət büdcəsinə bir bank günü ərzində köçürürlər.
Nümunə-5: Üç oxlu, İran qeydiyyatlı yük maşını AR ərazisinə keçdikdə bir il 55 gün qalacağını bəyan etmişdir. Yol vergisini tapaq:
1400 (bir ilə görə) + 15*55 (55 gün) = 2225 ABŞ dolları.
Beləliklə, İran qeydiyyatlı maşının sahibi, ölkə ərazisinə daxil olduqda gömrükçülər həmin məbləğu tutur, dövlət büdcəsinə bir bank günü ərzində köçürür.
Yüklər ağır çəkili avtomobillərdə daşınarkən respublika ərazisində gedilmiş hər kilometr yola VM-nin 211.2 maddəsinə uyğun əlavələr edilir.
Nümunə-6: Ukrayna dövlətinə məxsus yük avtomobili Azərbaycan Respublikasına daxil olub. Ümumi çəkisi 56 ton, 3 oxlu avtomobil ölkə ərazisində 19 gün ərzində 400 km məsafə qət etmişdir. Həmin avtomobilə ödəniləcək yol vergisini müəyyən edək:
– VM-nin 211.1.1.3-cü maddəsinə əsasən – 140 ABŞ dolları;
– 211.2-ci maddəsinə əsasən artırılan məbləğ nəzərə alınmaqla 400 km × 0,45 $ = 180 ABŞ dolları;
– cəmi vergi 140 + 180 = 320 ABŞ dolları.
Neft məhsullarına yol vergisinin dərəcələri
Nümunə-7: Tutaq ki, “B” MMC benzinin istehsalı fəaliyyətini göstərir. Müəssisə hər litirinin topdan satış qiyməti (ƏDV və aksiz daxildir) 0.70 azn olan benzinin bu qiymətinə 0.02 manat yol vergisi dərəcəsi tətbiq etməklə onun hər litirini 0.72 manatdan satacaqdır.
Nümunə-8: Vergi ödəyicisi hesabat dövrü ərzində Aİ-92 markalı 5500 litr həcmində istehsal etdiyi avtomobil benzinini respublika ərazisində topdan satmışdır. Yol vergisinin dərəcəsi vergitutma bazasına 0,02 azn kimi tətbiq ediləcək:
5500 × 0,02 = 110 azn
Neft məhsullarına görə ödənilən yol vergisi, onun xərcləri aid edilməsi haqqında buradan oxuya bilərsiniz.
