İqtisadiyyat elminin inkişaf tarixi (III hissə)
Neoklasik nəzəriyyənin əsas ideyaları əmək, məhsul, pul, məhsul və xidmət bazarı və amillər bazarının əsas elementləri olduğu ümumi balanslı iqtisadi mühit haqqında ideyalardır. Azad rəqabət prinsipi və dövlətin qarışmaması prinsipi, bu sistemin əsas prinsipləridir.
Keynesianlıq. Ötən əsrin 30-cu illərinin böyük depressiyası təkcə bir çox inkişaf etmiş kapitalist ölkələrinin iqtisadiyyatını sarsıtmaqla kifayətlənməyib, həm də bir çox iqtisadçıların kapitalizm iqtisadiyyatında dövlətin roluna olan baxışlarını dəyişib. İngilis Con Maynard Keynes tənzimlənən kapitalizm konsepsiyasını elmi şəkildə əsaslandırmışdı. 1936-cı ildə o, “Məşğulluq, faiz və pulun ümumi nəzəriyyəsi” adlı məşhur əsərini nəşr edərək, bununla da iqtisadi nəzəriyyədə yeni bir istiqamət yaratmışdı. Keynes, milli gəlirin, investisiyaların və istehlakın makroiqtisadi analizini inkişaf etdirmişdi. O müəyyən etmişdi ki, iqtisadiyyatın uğurlu fəaliyyətini təmin etmək üçün həm istehlak, həm də investisiya yönümlü səmərəli tələbat formalaşdırılmalıdır. Məşğulluğun tənzimlənməsi, kreditin əlçatanlığının təmin edilməsi, sahibkarlara yardım və antiinflyasiya siyasəti vasitəsilə dövlət biznesi proqnozlaşdırılan edə bilər, cəmiyyət isə sosial stabil təsir göstərə bilər.
Monetarizm. XX əsrin 70-ci illərində inflyasiya bazar iqtisadiyyatında daimi hadisəyə çevrildi. Bu, monetarizm şəklində neoklasik iqtisadi nəzəriyyənin dirçəlişinə gətirib çıxardı. Amerikalı iqtisadçı Milton Fridmanın hazırladığı monetarizm nəzəriyyəsi iqtisadiyyatın inkişafında həlledici amil kimi pulları tanıyır. Keynes nəzəriyyəsinə qarşı monetaristlər hesab edirlər ki, kredit-pul tənzimlənməsinə əhəmiyyətli dövlət müdaxiləsi, bazar mexanizminin normal fəaliyyətini poza bilər. Ona görə də dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi minimal funksiyalarla məhdudlaşmalıdır.
İnstitusional-sosioloji istiqamət. Bu istiqamətin nümayəndələri dövlətin, həmkarlar ittifaqlarının, korporasiyaların və ailənin anladığı təsisatları öz tədqiqatlarının predmeti hesab edirlər. İstiqamətin banisi isə XX əsrin qovşağında yaşamış amerikalı sosioloq T. Veblendir. Əsas problem qismində cəmiyyətin təkamülü irəli sürülür. Ona görə də institusional mütəxəssislər hesab edirlər ki, dövlət iqtisadiyyata sosial nəzarəti həyata keçirməlidir. İqtisadi sistemdə dövlət sektorunu və kompleks dövlət tənzimlənməsini inkişaf etdirmək lazımdır. Müasir institusionalizmin görkəmli nümayəndəsi olan C. Gelbreyt, ABŞ prezidenti C. Kennedinin seçki proqramının hazırlanmasında iştirak etmiş və daha sonra onun məsləhətçisi olmuşdu.
TELEGRAM KANALIMIZA ÜZV OLUN
Ən son mühasibat xəbərlərini qaçırmaq istəmirsinizsə, bu linkə daxil olaraq XƏBƏRLƏRƏ ABUNƏ OLUN
Mühasibat, Audit və Kadr Xidmətləri üçün linkə daxil olun
Mühasibat sahəsində ən son iş elanları və xəbərlərini izləmək üçün linkə daxil olaraq qrupumuza üzv olun
