Blog Full

Artıq 2021-ci il sona çatıb və kiçik sahibkarlar illik mənfəət vergisi bəyannaməsini hazırlayırlar. Onları maraqlandıran məsələlərdən biri illik mənfəət vergisi bəyannaməsini təqdim etdikdə əvvəlki ilin zərərinin necə nəzərə alınmasıdır. Mövzuya sərbəst auditor Altay Cəfərov konkret misal üzərindən aydınlıq gətirir.

Misal: “AA” MMC 2020-ci ildən mikro sahibkarlıq subyektidir. Şirkət 2020-ci ili 4.000 manat zərərlə başa vurub, 2021-ci ildə isə özünün hesabladığı göstəricilərə görə, mənfəəti 20.000 manat olub. 2021-ci il üçün şirkət nə qədər mənfəət vergisi ödəməlidir?

Vergi Məcəlləsinin 106.1.20-ci maddəsinə əsasən, mikro sahibkarlıq subyekti olan hüquqi şəxslərin sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə etdikləri mənfəətin 75 faizi vergidən azaddır.

Məcəllənin 121.1-ci maddəsində isə göstərilib ki, müəssisənin gəlirlərdən çıxılmasına yol verilən xərclərinin gəlirdən artıq olan hissəsi beş ilədək davam edən sonrakı dövrə keçirilir və illər üzrə məhdudiyyət qoyulmadan həmin illərin mənfəəti hesabına kompensasiya edilir.

Məcəllənin istinad etdiyimiz maddələrinə nəzər yetirdikdə iki yanaşmanın mümkün olduğu görünür:

– birinci, əvvəl 106.1.20-ci maddəni, sonra 121-ci maddəni tətbiq etmək;

– ikinci, əvvəl 121-ci maddəni, daha sonra isə 106.1.20.-ci maddəni tətbiq etmək.

Fondlara ödəniş edən vergi ödəyicilərinə güzəşt olunur

Hər iki hal üçün ödənilməli olan vergi məbləğini hesablayaq.

Birinci halda şirkətin 2021-ci ildə mənfəət vergisi belə hesablanacaq:

Mənfəət vergisindən azad edilmiş məbləğ – 20.000 x 75% = 15.000 manat

Vergi tutulmalı olan mənfəət – 20.000-15.000 = 5.000 manat

2020-ci ilin zərəri növbəti 5 ilin mənfəəti ilə kompensasiya edildiyindən hesablama belə olacaq:

5.000–4.000 (zərər) = 1.000 manat

1.000 x 20% = 200 manat.

Bu halda 2021-ci il üçün 200 manat mənfəət vergisi ödənilməlidir.

İkinci yanaşmaya əsasən, şirkətin 2021-ci ildə mənfəət vergisi belə hesablanacaq:

2021-ci ilin mənfəətindən 2020-ci ilin zərəri çıxılır və vergi tutulan mənfəət formalaşır: 20.000–4.000 = 16.000 manat

16.000 x 75% = 12.000 manat.

16.000-12.000 = 4.000 manat.

Bu halda 2021-ci il üçün mənfəət vergisi 4.000 x 20% = 800 manat olacaqdır.

Göründüyü kimi, məsələyə fərqli yanaşmalarda mənfəət vergisinin məbləğində də fərq yaranır. Sual ortaya çıxır: bu yanaşmaların hansı düzgündür?

Vergi Məcəlləsinin 106.1.20.-ci maddəsinə diqqətlə nəzər yetirsək, görərik ki, vergi güzəşti sahibkarlıq fəaliyyətindən cari ildə əldə edilmiş mənfəətinə tətbiq edilir. Yəni 2021-ci ildə yaranan mənfəətin 75 faizini vergidən azad olunur, növbəti azadolma və ya güzəşt isə qalan mənfəətə tədbiq edilir.

Məcəllənin 121.1-ci maddəsinin tətbiqi üçün ilkin olaraq 2021-ci ilin vergi tutulan mənfəəti formalaşmalıdır ki, bundan sonra zərər kompensasiya edilsin.

2021-ci ilin vergi tutulan mənfəəti 75 faizlik güzəşt çıxıldıqdan sonra yaranır. Yəni 20.000 manat ümumi mənfəətdən 75 faiz çıxılır. Deməli, vergi tutulan mənfəətin məbləği 5.000 manatdır. Artıq və bundan sonra 121.1-ci maddə tətbiq edilə, yəni zərər azaldıla bilər.

Beləliklə, nəzərdən keçirdiyimiz birinci yanaşmaya əsaslanan hesablama düzgündür.

Mənbə: vergiler.az

“Vətənpərvər milyonçular” ədalətli vergi sisteminin yaradılması ilə bağlı çağırış ediblər.

Özlərini “Vətənpərvər milyonçular” adlandıran ən zəngin insanlar qrupu Davosda Ümumdünya İqtisadi Forumuna açıq məktubla müraciət ediblər. Onlar ədalətli vergi sisteminin yaradılması ilə bağlı çağırış ediblər və varlılardan daha böyük vergilər tutulmasını xahiş ediblər.

Bu çağırışa imza atanlar arasında, məsələn, “Disney” korporasiyasının varisi Abiqeyl Disney və “Amazon” şirkətinin ilk investorlarından biri Nik Hanauer də vardır. Milyonçular hesab edirlər ki, beynəlxalq maliyyə sisteminə “etimad böhranı” yaranıb. Onlar bərabərsizliyi əsas problemlərdən biri adlandırıblar, hazırkı vergi sistemini isə ədalətsiz adlandırıblar.

“Nə qədər ki, forum iştirakçıları sadə və effektiv həll yolunu – varlılardan daha yüksək vergi tutulmasını – qəbul etməyəcəklər, dünya xalqları onların dünya problemlərinin həllinə dair sözdə sadiqliklərini, bir tamaşa kimi görməkdə davam edəcəklər” – müraciətdə belə deyilir.

“Vətənpərvər milyonçular” hesab edirlər ki, pandemiyadan sonra dünya iqtisadiyyatının bərpası üçün xərclərdə ən zəngin insanların kapital payı indikindən daha çox olmalıdır. “Son iki ildə dünya böyük əziyyətlərdən keçib, lakin, pandemiya dövründə bizim böyük əksəriyyətimiz daha da varlanmışıq. Lakin bizim az bir hissəmiz səmimi şəkildə deyə bilər ki, ədalətli vergi ödəyirik”, – onlar belə qeyd ediblər.

Dünyanın ən varlı on adamının ümumi sərvəti 2020-ci ilin martından bəri iki dəfə artıb. “Vətənpərvər milyonçular”ın Britaniya şöbəsinin hesablamasına görə, əgər sərvəti 5 milyon dollardan çox olan varlılara 2 faiz, 50 milyon dollardan çox olanlara 3 faiz və milyard dollarları olanlara 5 faizlik illik vergi tətbiq olunarsa, əlavə olaraq, 2,5 trilyon dollar toplamaq mümkündür. Bu məbləğdə pulla 2,3 milyard insanı yoxsulluqdan qurtarmaq olar, eləcə də bütün dünya əhalisini koronavirusa qarşı peyvənd etmək mümkündür.

İdarəetmə Uçotu üzrə Mühasiblər İnstitutu (IMA) ümid edir ki, 2022-ci ildə ictimaiyyət mühasiblərə cəmiyyətin üzləşdiyi çoxsaylı çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə kömək edəcək fəaliyyət qəhrəmanı kimi baxacaq.

İnstitutun prezidenti və baş icraçı direktoru Ceff Tomson, 2022-ci ili mühasiblərin təchizat zəncirində uğursuzluqlar, müxtəlif boşluqlar, iqlim dəyişikliyi və bu kimi bir çox problemlərin həllində mərkəzi rol oynayacaqları zamanın gəlib çatdığı vaxt kimi proqnozlaşdırır. Mühasiblər təşkilatlara uzunmüddətli davamlı dəyər yaratmağa kömək etmək üçün qısa müddətdə demək olar ki, böhran menecerləri kimi davranmalı olacaqlar. Maliyyə direktorları uzunmüddətli perspektivdə dəyər yaratmaq üçün mühasiblər qrupuna rəhbərlik edərək “gələcəyin əsas rəhbərləri” ola bilərlər, eyni zamanda strateji planlaşdırma, məlumatların təhlili, müəssisənin risklərinin idarə edilməsi və digər xidmətlərdən istifadə etməklə qısamüddətli çətinliklərin öhdəsindən gələ bilərlər.

“Bir çox cəhətdən, mühasibin bacarıqları bu gün peşə, cəmiyyət və təşkilatların qarşısında duran bütün maraqlı vəzifələri və imkanları həll etmək üçün inanılmaz dərəcədə əlverişlidir”, –  Tomson bildirib.

“Mühasib iki, olduqca unikal rol oynayır: dəyər meneceri və dəyər yaradıcısı. Müəssisənin vəziyyəti, eləcə də pandemiya kimi mühüm hadisələr və fasilələr zamanı kritik olan aktivlərin qorunması və mühafizəsinin bütün tarixi aspektləri haqqında etik və ədalətli hesabat verməyimizi təmin etməklə, maraqlı tərəflərin aktivlərinin qorunması nöqteyi-nəzərindən idarə edin. Lakin digər tərəfdən, mühasib də hücum edəndir və dəyər yaradandır. Pandemiya zamanı siz təşkilatların dəyər zəncirləri, öz təchizat zəncirləri baxımından rəqəmsal investisiyalarını necə artırdıqlarını düşünəndə, onlar əslində bir çox yollarla öz investisiyalarını sürətləndiriblər”.