Blog Full

Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi yanında Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidmətinin göstərdiyi xidmətlərin elektronlaşdırılması, rəqəmsal transformasiyanın təmin edilməsi istiqamətində aparılan işlər çərçivəsində “Fərqlənmə nişanı”nın verilməsi üçün onlayn müraciət xidmətinin proqram təminatı hazırlanıb.

Bu barədə Nazirlikdən məlumat verilib.

Məlumata görə, məqsəd daşıyıcıların və sürücülərin rahatlığının təmin edilməsi, fiziki təmasın minimuma endirilməsi və sui-istifadə hallarının qarşısının alınmasıdır.

Yeni yaradılan elektron sistem müvafiq dövlət orqanlarının informasiya sistemlərinə inteqrasiya edildiyindən “Fərqlənmə nişanı”nın verilməsi üçün tələb olunan sənədlərin sayı minimuma endirilib. Digər dövlət orqanlarının informasiya sistemlərindən əldə edilməsi mümkün olmayan məlumatlarla bağlı sənədlərin skan edilmiş surətinin müraciətə əlavə edilməsi imkanı yaradılıb. Elektron qaydada müraciət etdikdən sonra “Fərqlənmə nişanı”nın verilməsi üçün verginin, məcburi dövlət sosial sığorta haqqının və icbari tibbi sığorta haqqının ödənilməsi üçün sistem Azərbaycan Mərkəzi Bankına məxsus Hökumət Ödəniş Portalı (HÖP) ilə əlaqələndirilib. Vətəndaşlar sistem üzərindən birbaşa kart məlumatlarını daxil etməklə, yaxud sistemin verdiyi sənəd əsasında banklarda HÖP üzərindən ödənişlərini həyata keçirə biləcəklər. Mövcud qanunvericiliyin tələblərinə əsasən “Fərqlənmə nişanı” ciddi hesabat blankı olduğundan, daşıyıcılar elektron qaydada müraciət etdikdən sonra Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidmətinin müvafiq regional qurumuna heç bir sənəd təqdim etmədən yalnız adlarına rəsmiləşdirilmiş “Fərqlənmə nişanı”nı götürmək üçün müraciət edəcəklər.

Onlayn müraciət xidməti avtomobil nəqliyyatı vasitələri ilə sərnişin və yükdaşımalarını həyata keçirən daşıyıcıların vaxtına qənaət edilməsinə, hesabatlılığın dəqiq və şəffaf aparılmasına, bu istiqamətdə səmərəliliyin artırılmasına və sahənin inkişafına töhfə verəcək.

Elektron xidmət www.e-fn.danx.gov.az saytında yerləşdiriləcək. Onun fevralın 1-dən istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulur.

Mənbə: report.az

Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin (MDU) aparıcı elmi işçisi və iqtisadçı Andrey Kolqanov, Rusiyanın hansı müddətdə kağız pulların istifadəsindən imtina edib, elektron ödəniş sistemlərinə keçə biləcəyindən danışıb.

“Yaxın gələcəkdə biz kağız pullardan imtina etməyəcəyik. Baxmayaraq ki, kağız pulların sıxışdırılması prosesi davam edir” – MDU-nun aparıcı əməkdaşı qeyd edib.

Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə, bir nəslin həyatı müddətində biz hesablaşmalarda kağız pulların kiçik faizdə qaldığının şahidi olacağıq.

Kolqanov hesab edir ki, Avropada və ABŞ-da kağız pullardan elektron pullara keçid daha sürətlə gedir. Amma orada da kağız pullar dövriyyədən çıxarılmır.

“Əlbəttə, hesablaşmaların böyük hissəsi elektron şəkildə həyata keçirilir. Kağız pullara çox nadir hallarda rast gəlinir. Onlardan adətən valyutanın konvertasiyası zamanı böyük komissiyalarla bağlı çətinlikləri olan turistlər tərəfindən istifadə olunur. Buna görə də onlar nağd pul əldə edib, istifadə etməyə üstünlük verirlər” – mütəxəssis qeyd edib.

Andrey Kolqanov Rusiyaya kağız puldan elektron pula sürətlə keçməyə imkan verməyən çətinlikləri sadalayıb. İqtisadçı əmindir ki, dörd əsas problem var.

“Xüsusilə əyalətlərdəki pərakəndə ticarət məntəqələrinin əhəmiyyətli bir hissəsi elektron ödəniş sistemləri ilə təchiz olunmayıb. Müvafiq olaraq, orada kağız pullardan istifadə olunur. Kiçik sahibkarlar üçün elektron ödəniş sistemlərindən istifadə hələ də əlavə maliyyə yükü olaraq qalır. Ölkənin bir çox regionlarında banklarla ünsiyyəti dəstəkləyən internet əlaqəsi olduqca qeyri-sabitdir ki, bu da həmin sistemlərin tətbiqinə mane olur. Bu, belə demək mümkünsə, texniki maneədir. Amma daha bir maneə də vardır. Ölkədə bir çox sahibkarlar boz zonada çalışırlar ki, onlar daha az nəzarət edilən ödəniş formalarından istifadə etməyə üstünlük verirlər” – Kolqanov belə söyləyib.

Vergi Məcəlləsinə edilmiş dəyişikliklərin istiqamətlərindən biri də maliyyə sanksiyalarının vergi qanunvericiliyinə riayət edilməsi ruhunda islah tədbirləri olaraq təkmilləşdirilməsidir. Mövzunu vergi üzrə mütəxəssis İlqar Əsədov şərh edir.

Vergi Məcəlləsinə maliyyə sanksiyaları istiqamətində edilmiş dəyişikliklərin heç də hamısı yeni normalar deyil. Onların bir qismi əslində daha əvvəldən olan norma və prinsiplərin aydılaşdırılması məqsədilə əlavə edilmişdir. Qanunvericilikdə buna aydınlaşdırıcı normalar deyilir. Belə normalardan biri də dəyişikliklərlə yeni əlavə edilmiş 58.17-ci maddədir. Maddədə qeyd edilir ki, Məcəllənin 58.8.2-ci, 58.13-cü və 58.13-1-ci maddələrində sadalanan və bu Məcəllənin 71-1-ci və 71-2-ci maddələrində göstərilən sənədlər həmin maddədə nəzərdə tutulan müddətlər nəzərə alınmaqla, vergi nəzarəti tədbiri başlandıqdan sonra təqdim (tərtib) edildiyi halda həmin sənədlər nəzərə alınmır və bu Məcəllənin 58.8.2-ci, 58.13-cü və 58.13-1-ci maddələrində nəzərdə tutulan maliyyə sanksiyaları tətbiq edilir.

Bu dəyişikliyin mahiyyətini daha yaxşı başa düşmək üçün hər şeydən öncə orada sadalanmış maddələri nəzərə almaq lazımdır. Aydınlıq üçün bildirək ki, həmin maddələrdə malların elektron-qaimə faktura olmadan və ya elektron alış aktı olmadan alınmasına və (və ya) satılmasına, eləcə də bir sıra digər hallara görə maliyyə sanksiyalarının tətbiqindən bəhs edilir.

Bir çox mühasiblər, sahibkarlar yanlışlıqla elə hesab edirdilər ki, malların təqdim edilməsi barədə elektron qaimə-fakturanı malların təqdim edilməsindən sonrakı günlərdə təqdim etsələr (həmin an təqdim etməli olduqlarına baxmayaraq), bu maddənin tətbiq dairəsinə düşməyəcəklər. Yəni elə düşünürdülər ki, həmin maliyyə sanksiyaları gec təqdim edilmiş (əldə edilmiş) elektron qaimə-fakturalara, alış aktlarına görə deyil, məhz ümumiyyətlə təqdim edilməmiş əməliyyatlara xasdır. Lakin bu, yanlış qənaət idi. Məcəlləyə bu situasiyanı izah edən 58.17-ci maddənin əlavə edilməsi həmin hallara görə (yəni sənədin ümumiyyətlə deyil, vaxtından gec təqdim edilməsi) yeni münasibətin ortaya qoyulması və yalnız 1 yanvar 2022-ci ildən tətbiq edilməsi anlamına gəlmir.

Bu münasibət daha əvvəldən var idi və bu mənada 58.17-ci maddə yeni münasibət qoyan norma yox, aydınlaşdırıcı norma kimi çıxış edir.

Nümunə 1: Səyyar vergi yoxlaması zamanı vergi ödəyicisinin sahibliyində 500 manat dəyərində mallar aşkarlanmışdır. Həmin mallar ilə bağlı kağız daşıyıcıda tərtib edilmiş alış aktları olsa da, elektron alış aktları tərtib edilməmişdir. Alış aktlarının tərtib olunmalı olduğu tarixdən 5 gün keçməmişdir.

Bu halda, vergi ödəyicisinə maliyyə sanksiyası tətbiq edilməyəcəkdir: Vergi Məcəlləsinin 58.8-ci maddəsindən “alış aktları” ifadəsi çıxarılaraq yalnız “elektron alış aktları” ifadəsi saxlansa da, 58.17-ci maddə ilə alış aktlarından elektron alış aktlarına keçid müddəti kimi 5 günlük müddət nəzərə alınmışdır.

Nümunə 2: Səyyar vergi yoxlaması zamanı vergi ödəyicisinin təhvil-təslim aktı üzrə 8.000 manatlıq əvvəlcədən sifariş edilmiş malları ayın 3-də təhvil verdiyi, bununla bağlı elektron qaiməni isə həmin ayın 12-də göndərdiyi aşkar edilmişdir. Bu halın 1 yanvar 2022-ci ildən əvvəl, yaxud sonra baş verməsindən asılı olamayaraq, vergi ödəyicinə, təqvim ili ərzində belə hala birinci dəfə yol vermişdirsə, həmin malların dəyərinin 10 faizi miqdarında (800 manat) maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.

Nümunə 3: Operativ vergi nəzarəti tədbirləri zamanı vergi ödəyicisinin təssərrüfat subyektindən malların maşına yüklənərək alıcıya təqdim edilməsi aşkar edilir. Əməliyatla bağlı elektron qaimə-fakturanın göstərilməsi tələb edildikdə isə vergi orqanı əməkdaşlarına sənədin hələ tələb edilmədiyi, gün ərzində tərtib ediləcəyi bildirilir.

Vergi ödəyicisinə bu halda da maliyyə sanksiyası tətbiq ediləcəkdir. Çünki elektron qaimə-faktura mallar təqdim edildiyi vaxt tərtib edilməli idi. Vergi Məcəlləsinin 71-1-ci maddəsi ilə əvvəlcədən sifariş edilən mallar üzrə elektron qaimə-fakturanın malların təqdim edildiyi gün deyil, təqdim edildiyi vaxt tərtib edilməsi tələbi təsbit edilib. Vergi Məcəlləsinə yeni əlavə edilmiş 58.17-ci maddədə belə hallar daha aydın izah edilmişdir.

Mənbə: vergiler.az

Bax: 

• Səhmdarların dividend öhdəlikləri

Fiziki şəxs olaraq sahibkarlıqla məşğul olan şəxsləri maraqlandıran məsələlərdən biri də əmlaklarının icarəyə verilməsi zamanı məcburi dövlət dosial sığortaya (MDSS) cəlb olunub-olunmaması və hesabatlılıqla bağlıdır. Sərbəst auditor Altay Cəfərov mövzu ilə bağlı suallara aydınlıq gətirir.

Tutaq ki, fiziki şəxs daşınmaz əmlakını hüquqi şəxsə aylıq 1.000 manata icarəyə verib. Fiziki şəxs vergi ödəyicisi kimi vergi orqanında uçota durub və başqa heç bir fəaliyyəti yoxdur. Bu halda, həmin fiziki şəxs vahid bəyannamə təqdim etməlidirmi? MDSS necə hesablanılır? Bəs fiziki şəxs vergi orqanında uçota durmamışdırsa, necə olacaq?

Vergi Məcəlləsinin tələblərinə görə, fiziki şəxslərin əmlakının icarəyə verilməsindən əldə etdiyi gəlirləri ödəmə mənbəyində 14 faiz vergiyə cəlb edilir. Baxmayaraq ki, bir çox hallarda, həmin fiziki şəxslər vergi ödəyicisi kimi vergi orqanlarında uçota dururlar, icarə haqqına görə onlara ödənilən məbləğin 14 faizi ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb olunur.

Nəzərdən keçirdiyimiz misalda ödəmə mənbəyində 140 manat vergi tutulur və icarədara 860 manat ödənilir:

1000 x 14% = 140 manat.
1000 – 140 = 860 manat.

Ancaq icarəçi vergi ödəyicisi olmayan fiziki şəxs olarsa, onda əmlakını icarəyə verən fiziki şəxs VÖEN almalı, illik gəlir vergisi bəyannaməsi təqdim etməli, 14 faizlik vergi ödəməlidir.

Məcburi dövlət sosial sığorta ödənişi üçün “Sosial sığorta haqqında” Qanunun 15-ci maddəsində nəzər yetirməliyik:

Maddə 15. Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanan gəlir növləri

Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı sosial sığorta haqqı hesablanmayan aşağıdakı gəlir növləri istisna olunmaqla, əmək ödənişinin və gəlirlərin bütün növləri üzrə hesablanır:

Muzdlu işə və sahibkarlıq fəaliyyətinə aid olmayan gəlirlər (faiz gəliri, dividend, əmlakın icarəyə verilməsindən gəlir…)

Göründüyü kimi, fiziki şəxslərin əmlakın icarəyə verilməsindən əldə etdiyi gəlirlər MDSS tutulmayan gəlir növlərinə aiddir. Ona görə də əmlakını icarəyə verən fiziki şəxslər heç bir sosial sığorta haqqına cəlb edilmirlər.

Bu məqama diqqət yetirmək lazımdır: vergi ödəyicisi kimi uçota durmuş fiziki şəxs əmlakını icarəyə verənkən ondan vahid bəyannamənin təqdim edilməsi tələb olunarsa, bu haqda vergi orqanlarına məlumat verməlidir ki, bu mükəlləfiyyət ləğv edilsin. Əks halda, həmin fiziki şəxsə hər rüb 40 manat maliyyə sanksiyası kəsiləcək.

Mənbə: vergiler.az

Bax: 

• Səhmdarların dividend öhdəlikləri